UMPASA DI ULAON NI HALAK BATAK

Tingki Pesta Tardidi Dakdanak
Dangka ni bulu
godang pinangaitaithon
Sai simbur magodang ma ibana mamboan goarna i,
 tongka tu panahitnahiton

Habang ambaroba
diatas ni Sibuntuon
Sai na burju ma ibana marroha,
 jala jolma sitiruon

Dolok ni Janjimauli
 hatubuan ni simarhorahora
Goar na uli ma goarna i,
donganna gabe jala mamora

Sahat sahat ni solu
sahat ma di rondang ni bulan
Leleng ma ibana mangolu
mangusung goarna i diringiring Tuhan

Tu hamu natorasna on ma dohonon nami
Tutu ma tambinsu di toru ni pinasa
Sai martinodohon dope dakdanak na tardidi on angka anak na bisuk dohot angka boru na ulibasa
 Horbo ni sibuluan
manjampal di balian
Sai dapot ma di hamu angka na niluluan
jala sai tiur nang pansarian
 Sahat sahat ni solu
 sahat ma tu bontean
Sahat ma hamu leleng mangolu
jala sahat tu panggabean

idohonon molo dohot iba mangadopi natua tua na manjalo sipanganon sian angka anakkonna
Andor halumpang ma togutogu ni lombu
dohot togutogu ni horbo laho tu Lapogambiri
 Sai saur ma hamu leleng mangolu
paihutihut pahompu sahat tu na marnono dohot marnini

Tinpu bulung ni sabi nibutbut pinaspashon
I dope na tarpatupa hami ba i ma jolo tahalashon

Hata sian undangan tu natuatua i:
Polta bulan i Ama ni Manggule: Ro nuaeng angka pomparanmu mamboan sipanganon ba dohot hami mauliate
Tubu ma singkoru di dolok ni Simamora
Sai torop ma anak dohot boru na basa jala sisubut roha

Tubu dingindingin jonok tu simartolu
Horas ma tondi madingin pir tondi matogu
Sai ro ma nipi na uli sai leleng hamu mangolu
 Haliangan ni nono dohot nini raphon anak dohot boru

Hata ni undangan tu ianakkon na mamboan sipanganon :
 Binolus Purbatua laho tu Parsingkaman
Naburju marnatuatua ingkon sai dapotan pandaraman
Laho pe ibana mangula sai na dao ma parmaraan
Sai dapotsa na niluluan sai jumpang na jinalahan

Taringot di sipanganon na binoanmuna tu natuatua i :
Disi do gandina, disi do nang gandona
Disi do daina disi do nang tabona
Sirsir ansimna jala hona dohot asomna
Asa dohonon nami ma :
Bagot na marhalto ma di ladang ni Panggabean
Horas ma hami na manganhon, lam martamba sinadongan di hamu na mangalean
 Ia siula tano do hamu ba on ma dohononnami :
Binanga ni Sihombing binongkak ni Purbatua
Tu sanggar ma amporik tu lombang ma satua
Sai sinur ma pinahan gabe na niula

Molo partigatiga do hamu ba on ma dohonon namu :
Tinampul bulung bira bahen saong laho tu ladang
Sai mangomo ma hamu sian tigatiga ba sai maruntung ma sian dagang

Molo tung sipata rugi hamu ba sai dapot nian nidok ni umpasa :
Soban rantingranting soban ni Sijamapolang
Ba molo rugi hamu sian antinganting, ba sai mangomo ma sian golang

Molo pegawai do hamu ba on ma dohonon nami :
Tinapu bulung salaon dongan ni bulung si tulan
Ba sai naek pangkat ma hamu ganup taon, sai tamba gaji tiap bulan

Molo adong di hamu na so hot ripe dope on ma dohonon nami:
Parik ni Lubutua hatubuan ni bulu duri
Na burju marnatuatua sai ingkon dapotan rongkap na uli
Baangkup ni i :

Molo adong disi hulingkuling sai adong ma disi holiholi
Molo adong disi na so muli sai adong do rongkap ni i naso mangoli
Sahatsahat ni solu ma sahat di rondang ni bulan
Sai leleng ma hamu mangolu jala sai dipasupasu Tuhan

LABELS: PASU PASU, UMPASA
Hata Umpasa Mangampu pasupasu sian hulahula

Doding ni doding,
doding ni Mandalasana
Angka paspasumuna i
sai unang ma muba unang sesa


Naung sampulu sada ma
jumadi sampulu tolu
Angka paspasumuna i
sai anggiat ma padenggan ngolungolu

Naung sampulu pitu
jumadi sampulu ualu
Angka pasupasumuna i
sai hot mai di tonga ni jabu

Topi ni Aek Puli dalan
tu huta Tongatonga
Sai sahat ma pasupasumuna i,
 unang muba unang longa

Songgop sirubaruba
tu dangka ni hapadan
Angka paspasumuna i
 sai dijangkon tondi dohot badan

Mardangka jabijabi
marbulung ia situlan
Angka pasupasumuna i
sai sude ma i dipasaut Tuhan

Bulung ni team ma
 tu bulung ni situlan
Ba molo tarbahen
sai topot hamu hami ganup bulan
Ba molo so boi bulung situlan
 ba pinomat bulung salaon
Ba molo so boi ganup bulan
pinomat tolu hali sataon

HATA PODA TU HELA DOHOT BORUNA
Umpasa Batak hata poda dohot pasupasu sian parboru tu hela dohot boruna
Parasaran ni misang
tombak ni Panggabean
Sai masiaminaminan ma hamu songon lampak ni pisang
Sai marsintungkultungkolan songon suhat di robean

Aek sihoruhoru di toru ni dolok Martimbang
Rap manimbung ma hamu ia tu toru, rap mangangkat ia tu ginjang

Napuran ni Lumbanjulu
tu gambir ni Pahae
Rap Mangalangka ma hamu ia tu julu
Rap mangambe ia tu jae

Tu ho Boru hasian dohononhu ma:
Molo ogung na mabola, pintor dipaboa do luhana
Molo parumaen na marroha pintor dibuat do roha simatuana
Sibigo ambaroba rara hulinghulingna
Gabe uli do parrupa na roam asal ma lambok pangkulingna

Angka Umpasa Pasupasu :
Tubu ma singkoru di lambung ni tandiang
Sai tibu ma hamu marurat tu toru jala tibu marbulung tu ginjang

Na hinunti hirang
marisi gadong sipapua
Badanmuna ma na so sirang
sahat tu na saurmatua

Tinampul bulung salak
laos hona bulung singkoru
Sai tibu ma hamu paabingabing anak jala tibu mangompa boru

Horbo ni sibuluan manjampal di balian
Sai manumpak ma di hamu Tuhan, Sai tiur nang pansarian
ni dongan sahuta sibagi olopolop

Balintang ma pagabe
tumandalhon sitadoan
Saut ma angka ianangkonta i
gabe ai nungnga saut hita masipaolooloan

Aek Sihurukhuruk
tu silanlan aek Toba
Ndang adong be na marungutungut,
nungnga sude hita marlas ni roha

Bintang na rumiris tu ombun na sumorop,
toho di rondang ni bulan
Anak pe antong di nasida sai riris,
 boru pe torop, angka sioloi Tuhan

Simbora gukguk
rarak diatas amak
Mamora ma hita huhut,
 torop ma boru dohot anak

ditingki na marunjuk sude do angka umpasa na di namarhata sinamot boi dohonon alai angka on tambana
Tulang ni hela Bulung na martampuk, bulung ni si marlasuna
Nung nga hajalo jambar tintin marangkup, dohonon ma hata pasupasuna
Hot pe jabu i sai tong do i margulanggulang
Tung sian dia pe mangalap boru bere i,
 sai hot do i boru ni tulang

Sai tong do i lubang
nang pe dihungkupi rere
Sai hot doi boru ni tulang
manang na boru ni ise pe dialap bere

Laklak ma diginjang pintu
singkoru ginolomgolom
Sai maranak ma nasida sampulu pitu,
 marboru sampulu onom

Urat ni nangka ma
tu urat ni hotang
Tu dia pe nasida mangalanka
ba sai disi ma nasida dapotan

tong do adong, songonon ma akka umpasa batak na lao marsirang :
Pidong sitapitapi,
habang diatas hauma
Horas ma hamu na hupaborhat hami
Horas hami na tininggalhonmuna

Dolok ni Panampahan,
 tondongkon ni Tarabunga
Sai horas ma hamu dipardalanan
songoni dung sahat tu inganan muna

Tombak ni Sipinggan di dolok ni Sitapongan
Di dia pe hita tinggal,
 sai tong ma hita masihaholongan

Eme sitambatua
parlinggoman ni siborok
Amanta Debata do silehon tua, s
ai luhutna ma hita diparorot

Mangerbang bungabunga, ditiur ni mata ni ari
Selamat jalan ma dihamuna, selamat tinggal ma di hami

Umpasa ditingki na marunjuk sude do angka umpasa na di namarhata sinamot boi dohonon alai angka on tambana
Tulang ni hela
Bulung na martampuk, bulung ni si marlasuna
Nungnga hajalo jambar tintin marangkup, dohonon ma hata pasupasuna
Hot pe jabu i sai tong do i margulanggulang
Tung sian dia pe mangalap boru bere i, sai hot do i boru ni tulang
Sai tong do i lubang nang pe dihungkupi rere
Sai hot doi boru ni tulang manang na boru ni ise pe dialap bere
Laklak ma diginjang pintu singkoru ginolomgolom
Sai maranak ma nasida sampulu pitu, marboru sampulu onom
Urat ni nangka ma tu urat ni hotang
Tu dia pe nasida mangalanka ba sai disi ma nasida dapotan
Angka Umpasa di na marhata sinamot Bag 4
Angka Umpasa di na marhata sinamot
Umpasa Sian Dongan sahuta
Sambilma tartondong dapotan ampapaluan
Asa denggan martondong unang masipamaluan
Lubuk Siguragura denggan do panjalaan
Molo mangido hulahula, olat ni na tarbahen ba tinambaan
Sinuan bulu sibahen na las
Sinuan partuturan sibahen na horas
Dolok ni pangaloan hatubuan ni hau toras
Na masipaolooloan do mambahen gabe jala horas
Marasar ma binsusur di ramba di robean
Asa denggan martutur, naeng ma masipaunean
Tuat siputi nangkok sideak
Ia naumuli, i ma tapareak
UMPASA DINAMARHATA SINAMOT
Paranak
Madekdek ansoit tongon tu tarumbara
Unang dok hamu hami parholit, silehonon do soada
Niluluan tandok hape dapot parindahanan
Tolap pamangan do nian mandok, alai ndang tuk jamaon ni tangan
Sai tu ginjang ninna porda, sai tu toru do pambarbaran
Sai naeng mamora do nian dipangido roha
Hape sai hapogoson do dilehon sibaran
Tubu antaladan jonok tutadatada
Hansit do rajanami tangan mandanghurhon na so ada
Tombak sulu sulu parasaran ni haluang
Hula hula nabasa do hamu na so mohop mida uang
Parboru
Songgop siruba ruba tu dangka ni ansoit
Ai anggo tu hula hula ndang boi iba mangholit
Tombak di dolok dolok hatubuan ni suga suga
Na mandanggurhon tu dolok do na mangalehon tu hula hula
Nidurung situma laos dapot pora pora
Molo buas iba tu hula hula, na pogos hian iba ingkon gabe mamora
Tubu hau toras di dolok ni Sitapongan
Ingkon gabe do hita jala horas molo masipaolo oloan
Duru duru ni huta panuanan ni salaon
Pnagidoan ni hula hula, dao do i juaon
Angka Umpasa di na marhata sinamot Bag 2
Paranak
Pitu lilinami paualu jugianami
Na uli do nipinami ai di jangkon borumuna do anak nami
Sapala na mardalani unang ma olat ni Sigalangan
Sapala naung mangoloi borumuna unang ma diparalangalangan
Sai jalo hamu ma anak nami dongan ni borumuna sapanganan
Inganan masibulu dolok ni sitapongan
Baranai pe hami manjumpai hamu ndada ala godang ni sinadongan
Barita ni lampedang, mardangka bulung bira
Barita ni burjumu marboru, tarbege do ro didia
Amporik marlipik onggang marhabang
Gabe do parboli na otik gabe do nang parboli na godang
Aek godang do aek laut
Dos ni roha do sibahen na saut
Balintang ma pagabe tumundalhon sitadoan
Arinta ma gabe molo masipaolo oloan
Parboru
Pat ni gaja ma tu pat ni roha
Pahompu ni raja do hamu jala anak ni na mora
Tubu bagot di robean, tubu palia dilambung huta
Tarbarita do ompumu parompon sisegean jala parpinahan pitu rura
Barita ni lampedang mardangka bulung bira
Barita ni hamoraon muna tarbege do ro didia
Pitu do nang lilinami, paualu ugianami
Na uli do nang nipinami, ai gohanmuna ma nuaeng hajutnami
Angka Umpasa di na marhata sinamot 
Angka Umpasa di na marhata sinamot
Parboru Panise
Sai jolo dinangnang do asa dinungnung
Sai jolo pinangan do asa sinungkun
Burukburuk ni durung, parasaran ni sioto
Bangkona do manungkun, molo so binoto
Danggur ma danggur barat toho tu duhut duhut ditoru ni singkoru
Nungnga bosur hami mangan indahan na las sagat marlompan juhut
ba hatana paboa hamu ma raja ni boru
Sande sige tu bungkulan ni sopo
Bangkona do manise molo so binoto
Dia ma nuaeng langkatna, dia unokna
Dia ma nuaeng hatana, dia nidokna
Paranak
Godang sibutong butong, otik sipir ni tondi
Tung so sadia pe na hupatupa hami, sai pamurnas ma i tu pamatang saudara to bohi
Habang pidong halohalo, didongani sitapitapi
Las ma rohamu manjalo, i dope na tarpatupa hami
Sititi ma sigompa, golang golang pangarahutna
Tung otik pe na hupatupa hami sai godang ma pisanuna
Bulung ni dapdap langkop
Ba idope na adong, ba i ma taparhajop
Parboru
Bagot na marhalto ma na tubu di robean
Horas ma hami na manganthon sai martamba sinadongan di hamu na mangalean
Tubu simarhorahora ditopi ni tapian
Sai ro ma tu hami silas ni roha tiur nang pansarian
Bona ni aek puli di dolok sitapongan
Sai tubu ma dihamu angka na uli, jala sai dor ma nang pangomoan
Inganan ni puli di hauma salenggam
Sai marangkup do na uli mardongan do na denggan
Ranting ni bulu duri jait masijaotan
Angkup ni hata na uli dia ma sitaringotan
Di Tingki Tingkir Tangga
Tubu ma singkoru ditoru ni tandiang
Asa denggan ma martondong ingkon masitopottan do songan pidong ilang
Lam denggan ma ngolungolu jala mokmohan na marniang
Sinuan lata ni sabi di ladang ni Sitapongan
Doshon sataon do sadari molo so niida na hinaholongan
Tubu hau ingol di tombak ni Simalungun
Ala hami nunga masihol, ba ro hami marubat lungun
Naeng huhut berengonnami:
Sitolmok do i ulaning, manang na pusuk ni tandiang
Mokmok do hela dohot borunami, manang na naung marniang
Ala nunga las rohanami:
Inggiringgir do hape parasaran ni satua
Tung hipas do nasida hape, jala soada marhua
sidohonon di tingki na mangulosi penganten
Opatopat do i sasitel asa lengkap i ma na sumintahon
Asa Hot Parsaripeon i
Diginjang do arirang, di toru pangonggoman
Badan muna ma na so ra sirang, tondimuna sai masigomgoman
Giringgiring ma tu gostagosta, tu boras ni singkoru
Sai tibu ma hamu mangiringiring, tibu mangompa angka anak dohot boru
Rimbur ni pangkat ma tu rimbur ni hotang
Tung aha pe dijama hamu, sai i ma parohon pamasamotan
Sahat sahat ni solu sahat ma tu bontean
Sahat ma hamu leleng mangolu, sahat tu panggabean
Asa Gabe
Mandurung di Aek Natolu manjala di Siguragura
Rap leleng ma hamu mangolu, sahat tu na saur matua
Laklak diginjang pintu, singkoru ginolomgoloman
Maranak ma hamu sampulu pitu marboru sampulu onom
Hotang hotari tu hotang simarhorahora
Sai gogo ma hamu mansari, jala tibu ma hamu mamora
Sahatsahat ni solu sahat ma tu Labuan
Sahat ma hamu leleng mangolu sai diiringiring Tuhan
Asa Sahat sintasinta i
Napuran ni Parsoburan tu gambir ni Sitapongan
Tangkas ma hamu sai sauduran jala sai masihaholongan
Tubu ma tambinsu di toru ni pinasa
Sai tubu ma dihamu angka anak na bisuk, dohot angka boru na ulibasa
Andor has tu andor his tu andor simartolu
Sai rap horas ma hamu rap torkis, jala sai dapot ngolungolu
Sahat sahat ni solu sahat ma tu Labuan
Sahat ma hamu leleng mangolu, sai diiringiring Tuhan
Asa Denggan Pansarian
Talip pintu tolu, ihot ni ogung oloan
Rap leleng ma hamu mangolu jala sai satahi saoloan
Binsar mata ni ari poltak mata ni bulan
Sai tubu ma dihamu angka boru na malo mancari dohot anak na gabe raja panungkunan
Bona ni aek Puli di dolok Sitapongan
Sai roma tu hamu angka na uli jala sai dor nang pansamotan
Sahat sahat ni solu, sahat dirondang ni bulan
Rap sahat ma hamu leleng mangolu jala rap sioloi Tuhan
Umpasa Batak Tingki Mangapuli
Jotjot do tadok : Tua na so taraithon, Soro ni ari na so tarhaishon
Alai dumenggan do dohonon umpasa on :
Ramba ni Sipoholon marduhutduhut sitata
Las ni roha dohot sitaonon sude do i sian Amanta Debata
Asa :
Hau ni Gunungtua, dangkana madaguldagul
Tibu ma dilehon Tuhanta dihamu tua, jala tibu hamu diapulapul
Poltak bulan tula, binsar ia mata ni ari
Tibu ma ro tu hamu soritua, singkat ni sori ni ari
Angkup ni i :
Hotang binebebebe, hotang pinilospulos
Unang iba mandele, ai godang do tudostudos
Tamba muse :
Hotang benebebebe, hotang ni Siringkiron
Unang iba mandele, ai godang dope sihirimon
On pe :
Dolok ni Simalungun ma tu dolok ni simamora
Sai salpu ma angka na lungun, hatop ma ro silas ni roha
Showing posts with label Mamongoti Jabu. Show all posts
Angka umpasa tu na mamongoti jabu
Angka umpasa tu na mamongoti/mamasuki jabu
Mardangka bulung bira, martampuk bulung labu
Mauliate ma di Tuhanta ai nungnga tipak hamu marjabu
Tubu ma simarlasuna, lata ni tobu di holangholangna
Sai hot ma jabunta on di batuna jala togu di hajongjonganna
Tubu ma tandiang di topi aek Sibarabara
Sai gok ma jolma diginjang, gok pinahan ma tombara
(Alai ala so martombara be jabu nuaeng, on nama dohonon)
Marmutik ma tabutabu dompak mata ni ari
Gok ma jolma di jabu jala gok ma uang di lamari
Panggu do panggisgis, pangko ni bagot bahen hauna
Jabunta on ma na so ra tiris, huhut na togu di batuna
Tubu ma salaon di topi ambar Sihoruhoru
Jabu na uli ma jabuntaon, hatubuan ni anak dohot boru
Duru ni hauma panuanan ni sanggesangge
Sahat ma hamu saurmatua mangingani jabunta on huhut horas jala gabe
Andor ras ma tu andor ris tu andor ni Purbatua
Sai horas ma hamu sai torkis mangingani jabunta on, gabe jala saurmatua
Angka Umpama
Tongka do mulak tata naung masak, mulak marimbulu naung tinutungan
Tu duru ma hata mabuk, tu tonga hata umum
Ndang adong amporik na so siallang eme
Ingkon sada do songon dai ni aek, unang mardua songon dai ni tuak
Di ginjang bulung botik binoto paetna, buni parsisiraan binoto ansimna
Unang songon ulubalang so mida musu
Diorong asu do na so ompuna, paniseon do halak di na so padanna
Ndang piga halak sigandai sidabuan, alai godang sigandai hata
Piltik ni hasapi do tabo tu pinggol, anggo piltik ni hata sogo do begeon
Hata paduadua suminta parsalisian, hata patolutolu suminta parrosuan
Ganjang pe nidungdung ni tangan, ganjangan dope nidungdung ni roha
Molo iba maniop matana halakan maniop suhulna, aganan ma pinalua
Santau aek nuaeng, duaan tahu aek marsogot, na santahu i do pareahan
Ingkon martangga martordingan do songon paranak ni balatuk
Sai martanda ma songon adian, marhinambar songon dolok
Ingkon maratur do dohonon angka umpasa i
Molo torop do angka umpasa nanaeng dohonon, ingkon jagaon do asa maratur parjojor ni angka umpasa i hinatahon.
Unang rupani pinungka mandok umpasa :
Andor hadumpang togutogu ni lombu
Sai sarimatua ma hamu sahat tu na mangiringngiring pahompu
Dung i niudut dohot umpasa :
Giringgiring gostagosta
Sai tibu ma hamu mangiringngiring jala mangompa ompa
Ndang denggan be parjojorna molo songon i nidok.
Tarsongon na ditoru on ma binahen parjojor ni angka umpasa i tu na baru marbagus:
Umpasa asa togu parsaripeon nasida
Bagot na mararirang ditoruna panggongonan Badanmuna ma na so ra sirang, tondimuna masigomgoman
Umpasa hagabeon
Bintang ma na rumiris tu ombun na sumorop Anak pe dihamu sai riris, boru pe antong torop
Umpasa asa maradong
Urat ni nangka ma tu urat ni hotang Ba tudia pe hamu mangalangka, ba sai disi ma hamu dapotan pansamotan
Umpasa asa sai didongani Tuhanta nasida
Eme sitambatua parlinggoman ni siborok Dilehon Tuhanta ma dihamu tua, jala sai hot ma hamu diparorot
Umpasa panutup
Sahatsahat ni solu sahat ma tu bontean Sahat ma hamu leleng mangolu, sahat tu parhorasan dohot tu panggabean
Taringot tu na mandok umpasa
Molo naeng mandok umpasa iba sai jumolo ma nidok:”Sai dilehon Tuhanta Pardenggan basa i ma dihamu songon na nidok ni umpasa on”.
Ise do na patut mandok umpasa pasupasu?
Somalna najolo holan hulahula do sidok angka umpasa pasu-pasu tu parboruonna, natoras tu ianakonna, haha tu angka anggina, jadi ndang boi boru mandok umpasa pasupasu tu hulahula na. Alai molo porlu boi do, asal majolo dilapik hata na jala didok:”Santabi di hulahula nami, ndada na naeng ma masumasu hami rajanami, ia hudok pe angka umpasa annon, songon tamiang pangidoan nami do i tu Amanta Debata”. Dung i boi ma dohononna angka umpasa i.
Alai ndada pola lapihon hata ianggo di tingki na mandok angka umpasa na mardomu tu na mangampu do, rupani :
Turtu ma ninna anduhur, tio ninna lote
Angka pasupasumuna i sai unang muba unang mose
Taringot tu raja parhata
Disude adat na balga (marhata sinamot, marunjuk, mangadathon/mangadati, mangompoi jabu, mamestahon tambak ni ompu dohot angka na asing dope), sai jolo dibahen protokol ni hasuhutan do rapot na jempek dohot dongan sabutuhana laho manotophon ise sian nasida na gabe parhata, tarsongon on ma pangkataion disi:
Protokol ni hasuhutan mamungka
Hamu angka hahadoli dohot angidolinami, ia hita pomparan ni Ompu …….. nungnga tahasomalhon, molo masa di hami pomparan ni Ompunta Paitonga ulaon songon na taadopi sadari on, ba hamu ma hahadoli manang anggi doli ma na gabe raja Parhata. Nuaeng pe, ba mardos ni tahi ma hamu hahadoli dohot anggidoli nami manang na ise bahenonmuna na gabe raja parhata sian hamu. Botima
Alus sian hahadoli : ido tutu anggidoli, toho do na nidokmi. Jadi ala hami do na baruon gabe raja Parhata di ulaonmuna parpudi, ba ianggo sadari on sian anggidolinta ma na gabe raja Parhata. Botima
Hata sian anggi doli:Tutu do i, hahadoli na nidokmuna i, ba hami pe antong ndada manjua disi, rade do hami na gabe raja Parhata. (dung i di dompakhon ma tu angka donganna saompu jala didok) Nungnga sude huta mambege hata i. Jadi nuaeng, ba ise ma sian hita na gabe parhata?
NB: Sai tar na ummalo marhata ma dipillit nasida gabe raja parhata
Molo sidua hasuhuton do ulaon i, songon di pesta unjuk rupani, ba duansa ma hasuhuton i (parboru dohot paranak) masibahen rapot naa be songon na di ginjang i, laho manotophon raja parhatana be
Ingkon maratur do dohonon angka umpasa i
Molo torop do angka umpasa nanaeng dohonon, ingkon jagaon do asa maratur parjojor ni angka umpasa i hinatahon.
Unang rupani pinungka mandok umpasa :
Andor hadumpang togutogu ni lombu
Sai sarimatua ma hamu sahat tu na mangiringngiring pahompu
Dung i niudut dohot umpasa :
Giringgiring gostagosta
Sai tibu ma hamu mangiringngiring jala mangompa ompa
Ndang denggan be parjojorna molo songon i nidok.
Tarsongon na ditoru on ma binahen parjojor ni angka umpasa i tu na baru marbagus:
Umpasa asa togu parsaripeon nasida
Bagot na mararirang ditoruna panggongonan Badanmuna ma na so ra sirang, tondimuna masigomgoman
Umpasa hagabeon
Bintang ma na rumiris tu ombun na sumorop Anak pe dihamu sai riris, boru pe antong torop
Umpasa asa maradong
Urat ni nangka ma tu urat ni hotang Ba tudia pe hamu mangalangka, ba sai disi ma hamu dapotan pansamotan
Umpasa asa sai didongani Tuhanta nasida
Eme sitambatua parlinggoman ni siborok Dilehon Tuhanta ma dihamu tua, jala sai hot ma hamu diparorot
Umpasa panutup
Sahatsahat ni solu sahat ma tu bontean Sahat ma hamu leleng mangolu, sahat tu parhorasan dohot tu panggabean
Taringot tu na mandok umpasa
Molo naeng mandok umpasa iba sai jumolo ma nidok:”Sai dilehon Tuhanta Pardenggan basa i ma dihamu songon na nidok ni umpasa on”.
Ise do na patut mandok umpasa pasupasu?
Somalna najolo holan hulahula do sidok angka umpasa pasu-pasu tu parboruonna, natoras tu ianakonna, haha tu angka anggina, jadi ndang boi boru mandok umpasa pasupasu tu hulahula na. Alai molo porlu boi do, asal majolo dilapik hata na jala didok:”Santabi di hulahula nami, ndada na naeng ma masumasu hami rajanami, ia hudok pe angka umpasa annon, songon tamiang pangidoan nami do i tu Amanta Debata”. Dung i boi ma dohononna angka umpasa i.
Alai ndada pola lapihon hata ianggo di tingki na mandok angka umpasa na mardomu tu na mangampu do, rupani :
Turtu ma ninna anduhur, tio ninna lote
Angka pasupasumuna i sai unang muba unang mose
Taringot tu raja parhata
Disude adat na balga (marhata sinamot, marunjuk, mangadathon/mangadati, mangompoi jabu, mamestahon tambak ni ompu dohot angka na asing dope), sai jolo dibahen protokol ni hasuhutan do rapot na jempek dohot dongan sabutuhana laho manotophon ise sian nasida na gabe parhata, tarsongon on ma pangkataion disi:
Protokol ni hasuhutan mamungka
Hamu angka hahadoli dohot angidolinami, ia hita pomparan ni Ompu …….. nungnga tahasomalhon, molo masa di hami pomparan ni Ompunta Paitonga ulaon songon na taadopi sadari on, ba hamu ma hahadoli manang anggi doli ma na gabe raja Parhata. Nuaeng pe, ba mardos ni tahi ma hamu hahadoli dohot anggidoli nami manang na ise bahenonmuna na gabe raja parhata sian hamu. Botima
Alus sian hahadoli : ido tutu anggidoli, toho do na nidokmi. Jadi ala hami do na baruon gabe raja Parhata di ulaonmuna parpudi, ba ianggo sadari on sian anggidolinta ma na gabe raja Parhata. Botima
Hata sian anggi doli:Tutu do i, hahadoli na nidokmuna i, ba hami pe antong ndada manjua disi, rade do hami na gabe raja Parhata. (dung i di dompakhon ma tu angka donganna saompu jala didok) Nungnga sude huta mambege hata i. Jadi nuaeng, ba ise ma sian hita na gabe parhata?
NB: Sai tar na ummalo marhata ma dipillit nasida gabe raja parhata
Molo sidua hasuhuton do ulaon i, songon di pesta unjuk rupani, ba duansa ma hasuhuton i (parboru dohot paranak) masibahen rapot naa be songon na di ginjang i, laho manotophon raja parhatana be
Ruhut Ruhut Ni Pangkataion
Denggan ma pintor ditontuhon jala dipaboa parhata, asa adong tingkina parade sihataonna. Ai marguru tu haradeon do na gumodang manontuhon hadengganon ni pangkataion. Somalna parjambaran do mangkatai, sian dos ni roha.
Ganup ma mandok hata, naeng ma jongjong ibana di ingananna molo tar torop do na pungui (molo lobi di ginjang ni 30 halak). Jala naeng ma suarana torang, boi dibege sude natorop i.
Naeng ma rumang ni pangkataion i dibagasan tulus ni roha, kewajaran, dohot suasana kekeluargaan. Unang hakasaron muruk, mangkritik, humor na melukai dohot pametmethon sasahalak dohot na suman tusi.
Unang ma adong pangkatai na pagajangku, na mamangke tingki na palobihu. Mardomu tusi unang ma adong hata namulak-ulak, rarat jala manimbil.
Molo adong pandohan ni sasahalak na so tingkos, di patingkos ma i dohot manat dibagasan halambohon dohot kebijaksanaan.
Molo mamangke umpama, sungkup ma umpama i sada manang dua. Denggan ma umpama i didok songon aslina, unang di parhaneang.
Unang ma adong terjadi, na patut mangkatai manang na patut mandapot jambar hata ndang mangkatai. Tagonan do lobi sidok hata sian na hurang.
Molo kebetulan adong sahalak na terkemuka hadir dipunguan i, na terpandang kedudukanna di masyarakat, songon di hamaloon, kedudukan, pengalaman dohot na suman tusi, tama di igilon asa mangkatai nasida. Protokol ma na mamereng i.
Andorang so mautup manang paampuhon tu suhut, molo adong dope tingki, denggan do igilon, manang na adong dope sahalak manang dua halak nataronjar rohana laho mandok hata dope.

MANDOK HATA
Mandok hata dung sidung partumpolon di gareja
Marsogot Jumat 10 Juni 2011 pukul 15.00 WIb, naeng Martumpol ma anaknami MARULI PURBA  dohot oroanna TIURMA SUDE Br.HUTAURUK (contonan) maringanan di HKBP …. (Putra kel…)
Songon na somal tontu dung sidung acara partumpolon pintor pasahaton ni pangula ni huria do partingkian tu hasuhuton paranak nang parboru laho mandok hata. Sian dos ni roha ni hami paranak ditingki tonggo saripe, marsogot mandok hata pinasahatma tu anggidoli ( A.Alex) bapatua ni si Maruli (ompu martinodohon). Tarsongon on ma hata na naeng sipasahaton ni nasida:
Tamada do hita mandok mauliate tu Amanta Debata Pardenggan Basa siala asi dohot holong ni roha na natongtong mangiringiring hita saluhutna sian angka ari naung salpu rodi tingki on tarlumobi ma i  sadarion mansai denggan jala une ulaon Partumpolon ni anak nami dohot oroanna ima na naeng parumaennami,  boru ni Hulahulanami Raja i RajaHutauruk. Tangkas do nangkin nunga di patumpolhon nasida di jolo ni huria ni Tuhanta  marhite naposona amang pandita.
Asa dohonon nami ma antong mauliate godang tu amang pandita …………………… suang songoni tu saluhut parhalado ni hurianta HKBP …naung manghobasi jala patupahon ulaon partumpolon i. Udut tusi pasahaton nami do mauliate tu organist dohot sude punguan koor naung mamuji  pasangaphon goar ni Tuhanta marhite ende dohot puji-pujian naung ni endehon nasida, marsangap ma antong goar ni Tuhanta jala hita pe saluhut taruli pasu-pasu hinorhon ni ende puji-pujian i.
Namangihut, mauliate godang ma hupasahat hami tu saluhut hamu nahuparsangapi hami, Hula-hula nami Raja SiTompul, Tulang dohot Bona Tulang nami  Raja Silaban, Tulang Rorobot nami Raja SiLaban, saluhut horong ni Hula-hula dohot Tulang,  suang songon i ma nang di hita namardongan tubu pomparan ni ompunta Raja Simamora, Boru dohot Bere/Ibebere nami, ale-ale, pariban, dongan sahuta nang  dongan sahuria, suang songoni ma di hamu Hula-hula nami Raja i Raja  Hutauruk dohot saluhut uduran muna, mauliate godang ma hupasahat hami di haradeon dohot harentaon muna mangadopi acara partumpolon ni anak nami dohot boru ni Raja i di namarsangkap nasida naeng mamungka pardongan saripeon jala naeng manjalo pasu-pasu parbogason nasida di ari  17 Des 20xx na naeng ro marhite naposo ni Tuhanta di bagas joro on.
Ala ni i,  marhite on tung  gomos do pangidoon nami asa rap taboan nasida di tangiangta, asa tiur sude sangkap nasida, jala dao ma angka abat-abat. Suang songoni ma nang di hami bona ni hasuhuton paranak dohot Hula-hula nami Raja Hutauruk, boan hamu hami ditagiangmuna asa dipagogoi jala di parbisuhi hami di na naeng mangarade patupahon angka nahombar tu pamasupasuon dohot pesta unjuk ni ianakhon nami.
Dibagasan las ni roha, sian asi dohot holong ni Tuhanta marhite pasu-pasuNa, huparade hami do kopi, teh manis dohot lampet asa rap manghalashon ma hita saluhutna. Botima mauliate. Horas.
Note: Ulaon Tonggo Raja nunga dipatupa diari Sabtu 26 Nopember 20xx na salpu.  Ido umbahen dang pola hatahononhon asa rap udur hita Sitorus, Boru dohot bere tu bagas ni hasuhuton. Jadi dung mulak sian gareja molo tung rap udur pe hami namarhahamaranggi tu bagas ni hasuhuton paranak dang tonggo raja be, holan na manaringoti angka pangaradeon nama i.
Tarsongon i ma gambaranna, boi ma dipahantus.
Tabe mardongan tangiang.
Parboru Mandok Hata Pasahat Ulos Di Ulaon Unjuk (pamuli boru)
Marpiga-piga hali ni parrohahon di ulaon unjuk di tano parserahan on (Jabotabek), tingki pasahat ulos hasuhuton parboru sai holan protokol na mandok hatana (terutama mulai sian ulos pamarai dan seterusnya). Boasa boi songon i ? Ra.. ala hurang persiapan jala dang di parsiajari hian andorang so ulaoan manang ala na so pos rohana mandokhon (kurang PD).
Pandapot hu ala ulos na marsintuhu do ulos tu suhi ni ampang na opat, ba denggan ma nian di persiaphon jala sa boi-boi na unang ma nian sai holan protokol i na mulak ulak mandok hata. Alana sipata pinarrohahon protokol i pe hira na buru-buru (songon na kejar tayang).
Mordomu tusi asa rap marsiajar hita angka naposo, dison ni surathon ma contoh mandok hata tingki hasuhuton parboru pasahat ulos.
Tar songon on ma urutan ni ulos si pasahathon ni parboru:
Ulos Pansamot= Natoras (Amang/Inang) ni Pangoli
Ulos hela + mandar = Pengantin
Ulos tu Pamarai
Ulos ni Anak Manjae = Simanggokhon
Ulos ni Sihunti Ampang
nomor 6 s/d seterusnya sesuai dengan jumlah yang di sepakati. Somalna daftar Si jalo ulos nunga denggan di atur.
Taringot tu hata na pasahat ulos tar songon on ma :
Ulos Pansamot/Ulos Pargonggom, napasahathon parboru tangkas, hatana :
Dihamu Lae dohot di Ibotonghu, Parjolo ma hita mandok mauliate tu adopan ni Amanta Pardenggan Basa i, di naung manjalo pasu-pasu parbagason Anakhonta, Anakmu – Helanami, Borunami-Parumaenmu sian Tuhanta di Bagas JoroNa marhite-hite naposo ni Tuhanta.
Dison ro do hami pasahathon Ulos Pansamot tu hamu Lae asa sai margogo ma hamu Lae mangalului pansamotan laho marmudu-mudu Hela dohot Borunami on naung gabe Parumaenmuna jala laos Ulos Pargonggom ma on dihamu Ibotonghu dohot pangidoannami asa gonggom ma Ito Parumaenmon asa gabe sada Ina siboan Las ni roha dohot dame ibana ditonga-tonga ni keluargamu.
Ulos naganjang ma Ulos on, Ulos nabidang jala sitorop Rambu, mardongan tangiangnami tu Tuhanta Pardenggan Basa i, sai ganjang ma umurmu, dao angka parsahitan, :
Andor halumpang ma togu-togu ni lombu nang togu-togu ni Horbo,
sai saur matua ma hamu Lae dohot ibotonghu, togu-toguon ni pahompu sahat tu namarnini-marnono.
Ulos nabidang ma Ulos on, sai asi ma roha ni Tuhanta, dilehon dope dihamu angka pansalongan nabidang:
Binanga ni Sihombing ma binongkak ni Tarabunga,
tu sanggar ma amporik, tu lubang ma satua, sai sinur ma napinahanmuna gabe nang naniulamuna.
Ulos sitorop rambu ma uloson, sai tu toropna ma angka pomparan mu angka anak partahi jala ulubalang dohot angka Boru nauli basa tubuhonon ni Parumaenmon.
Sahat-sahat ni solu ma sahat tu bontean, hupasahat hami ma Ulos Herbang on tu hamu Lae, Ito,
sai lengleng ma hamu mangolu, sai horas sahat tu panggabean.
Las ma rohamuna manjalo. (huhut ditortorhon – diuloshon sian siamun ni amanta sijalo ulos sahat tu hambirang ni inanta si jalo ulos, rade ma Inanta manjalo laos gabe rap ma nasida padomu ujung ni ulosi ).
ULOS HELA + Mandar Hela, napasahathon parboru tangkas, hatana:
Di hamu Amang Hela dohot di ho Inang, Boru Hasianhu, sadarion nunga di jalo hamu pasu-pasu parbagason sian Tuhanta marhite naposona di Bagas Joro ni Tuhanta. Sidok mauliate ma hamu ala sudena i, ai ido dipangido Debata sian hamu marhite-hite Tuhan Jesus Kristus” siala ni naung dipungka hamu parsaripeon on, dison ro do hami laho pasahathon tu hamu Ulos Herbang, ulos naganjang, ulos nahapal sitorop rambu. Nunga dipadomu Debata hamu gabe sada Ripe Naimbaru, Sai ganjang ma umurmu, sai Tuhanta ma namangaramoti hamu dingolumu, dao ma nasa parsahitan.
Ulos Nahapal ma Uloson, sai dipahapal Debata ma dihamu holong ni roha dohot Dame i. Asa songon nidok ni umpama ma:

Pege sangkarimpang,
Hunik sahadanghadangan,
mangangkat ma hamu rap tuginjang,
 manimbung rap tu toru tongtong satahi saoloan.

Sinimbur ni pangkat ma
tu sinimbur ni hotang,
tudia pe hamu mangalangka sai mamasu-masu ma Tuhanta, disi ma hamu dapotan parsaulian.
 Ulos sitorop rambu ma Ulos on dohot tangiangnami mangido tu Tuhanta:
Tubuan laklak tubuan singkoru didolok ni purbatua,
Sai Asi ma Roha ni Tuhanta, tubu ma di hamu
 Anak partahi jala ulubalang dohot Boru
 angka nauli basa donganmu sahat tu na saur matua.

Andor ras ma tu andor ris,
bulung ni tobu pangarahutna,
hupasahat hami ma Ulos Herbangon tu hamu,
sai horas ma hamu jala torkis diramoti holong ni roha ni Tuhanta.

Sahat-sahat ni solu ma
sai sahat tu bontean,
sai leleng ma hamu mangolu
sai horas sahat tu panggabean.

(huhut ditortorhon – diuloshon sian siamun ni helai sahat tu hambirang ni boruna, rade ma Inanta manjalo laos gabe rap ma nasida padomu ujung ni ulosi ). Dung i di uduti ma muse.
Di hamu Amang Hela, dison mandar Hela huampehon hami tu Abaramu, martanda ma hamu Helanami asa unang marnaloja hamu mangulahon angka ulaon namasa ditonga-tonga ni angka hula-hulamu. Horas ma. (diumma laos masijalangan). Laos mulak ma hasuhuton parboru tu podium. Adong deba variasi andorang so tu podium parboru manogu/ pajongjong penganten laos mardalan ma penganten pasahat bunga pangkuan tu tulang ni si boru muli dohot tulang ni si bao pangoli, dungi mulak ma nasida tu podium. (angka nauli ma i sude molo dibagasan las ni roha).

ULOS PAMARAI, napasahathon SIJALO BARA, hatana:
Hatana: Di hamu Amangboru dohot di Namborunami (Lae dohot Ibotonami) dison ro hami pasahathon Ulos Herbang, Ulos Pamarai tu hamu, Ulos naganjang, Ulos nabidang sitorop rambu dohot tangiangnami mangido tu Tuhanta Pardenggan Basai; sai ganjang ma umurmu, sai dao ma parsahitan; Ulos nabidang ma on sai dilehon Tuhanta dihamu bidang angka parsaulian dohot pansamotani. Asa sai tongtong dibagasan hahipason jala dibagasan las niroha hamu sauduran angka namarhaha-maranggi, masitungkol-tungkolan songon suhat dirobean di sude angka ulaon dohot namasa ditonga-tonga muna. Ulos sitorop rambu ma ulos on, sai torop ma pomparanmu tu joloan on. Jalo hamu ma Ulos Herbang on Amangboru dohot namboru (lae dohot Ito) Andor halumpang ma togu-togu ni lombu, dipasu-pasu Tuhanta ma hamu saur matua sahat tu naditogu-togu pahompu. Las ma rohamu.
Ulos ni Simanggokhon (tu Anak Manjae), napasahathon SIMOLOHON, hatana:
Di hamu Berenami (Laenami) Simanggokhon di ulaon parsaripeon ni Helanami dohot Borunami, dison ro hami pasahathon Ulos herbang tu hamu, Ulos ni si Simanggokhon di goari Ulos on.
Ulos naganjang, Ulos nahapal, Ulos sitorop rambu, sai ganjang ma umurmu dibagasan parhorasan, sai lam tu hapalna ma holong ni rohamu mangurupi natorasmu nang mangalugahon parsaripeonmu, sai torop ma pomparan di hamu sibahen las ni rohamu jala songon nidok ni umpama:
Sitorop ma dangkana, sitorop ma rantingna, gabe jala mamora hula-hulana, songoni ma nang ianakhonna.
Sahat sahat ni solu ma sahat tu bonten, sai leleng ma hamu mangolu, sahat tu parhorason sahat tu panggabean.
Jalo hamu ma Ulos on.
ULOS SIHUNTI AMPANG, napasahathon haha/anggi kandung ni suhut bolon, Hatana:
Dihamu Berenami si hunti Ampang di parsaripeon ni Hela dohot Borunami, dison ro hami pasahathon Ulos herbang tu hamu, Ulos ni si Hunti Ampang digoari Ulos on.
Ulos naganjang, Ulos nahapal, Ulos sitorop rambu, sai ganjang ma umurmu dibagasan parhorasoni, sai lam tu hapalna ma holong ni rohamu mangoloi hula-hulamuna, sai torop ma pomparan di hamu sibahen las ni rohamu jala songon nidok ni sijolojolo tubu ma dohonon :
Sitorop ma dangkana, sitorop ma rantingna, gabe jala mamora hula-hulana, songoni ma nang Boruna.
Sahat sahat ni solu ma sahat tu bonten, sai leleng ma hamu mangolu, sahat tu parhorason sahat tu panggabean.
Jalo hamu ma Ulos on.
Tambahan ni sijalo ulos namangihut ima tu :
Haha/Anggi ni Amang ni Suhut = sijalo Ulos Todoan, napasahathon Haha/Anggi ni Amang Suhut Parboru
Boru ni Suhut namarhaha maranggi = boru tubu, napasahathon sijalo upa parorot/upa pariban
Pomparan ni Ompung ni Suhut marhaha/maranggi = sijalo Ulos Todoan/Panhaei, napasahathon Pomparan ni Ompung ni Suhut Parboru namarhaha/maranggi
Pomparan ni Amang mangulahi ni Suhut = sijalo Ulos Todoan/Bola Tambirik, napasahathon Pomparan ni Amang mangulahi ni Suhut Parboru.
Ulos tu punguan parompuon = ibaratna molo Sitorus, Punguan Pomparan Raja Mandidang Se- Jabotabek, napasahathon Pengurus punguan parompuon marga ni parboru.
Ulos tu Punguan Marga = ibaratna molo Sitorus, Parsadaan Raja Sitorus dohot Boruna Se Jabotabek, napasahathon Pengurus ni Parsadaan/Punguan marga ni parboru Se Jabotabek
Note:
Olat ni na boi nian di atur ma na pasahathon ulos antar unang madao hu selesih ni umurna tu na naeng manjalo ulos. Contoh unangma keluarga na baru (par saurangan) pasahat ulos tu naung natua-tua. Alasanana asa  tongam i daon.
Boha carana mangatur i ?. Ido porluna andorang so di cetak dope buku parture ni ulaon (andorang so martonggo raja/marria raja) asa di pangido suhut parboru tu suhut paranak daftar ni si jalo ulos dohot perkiraan umurna, sebalikna paranak pe ba dipasahat daftar na pasahat todoan tu parboru.
Molo dung songoni ba boima di atur parboru antar ise ma napantas pasahat ulos tu si. Artina boi do antong martukkar misal alani umur aturan pasahat ulos tu pamarai gabe pasahat ulos tu simangokhon ma. Alai saluhutna i tongtong ma dibagasan dos ni roha.

Pangantusion Di Ulaon Arsak Ni Roha
Sude do hita jolma ingkon mate molo jumpang tingkina. Sada pe sian hita ndang adong na boi pasidinghon i. Alai pangidoanta, molo tung marujung pe nian ngolunta sian hasiangan on, asa jolo sahat ma nian hita tu na saur-matua. Ima songon pangidoan dohot elek-elekta tu Tuhanta. Alai molo tung masa pe na masa i, asa dapot ma di hita songon hata ni endenta, “Sai rade ale tondingku, tagam panjouonna i … manang hata ni ende di Buku Ende nomor 539: 4
Ndang na tarpasiding be ianggo hamatean i,
Ingkon do dibolus be, di nalao tu surgo i,
Sihirimon ni rohanta, ngolu sogot i,
Tau pangapul di rohanta, angka naporsea i.
BE. No. 520:2
Di surgo adui pinarade inganan
Nasonang tutu sai tusi ma ahu lao
O, ho donganhi ingananmu ginjang
Sai dohot ma ho, sai tu surgo ma lao,
Sai ro dohot ho, dohot ho, dohot ho,
Sai dohot ma ho, sai tu surgo ma lao.
BE 525: 4
Molo di hita Batak Toba, godang do ragam-pandohan tu na mate, jala asing do nang ruhut paradaton tu si. Adong do didok namate dakdanak, mate doli-doli/anakboru, mate mangkar, mate pur-pur, mate sarimatua, mate saurmatua. Adong do deba binege mate sada ama manang ina, hape ndang gok dope adatna, (asing do ulaon dohot ruhut paradaton tu si, mamereng luat dohot paradatonna). Alai naporlu sipatorangon di bagian on, asa dapot hita pangantusion di angka ulaon habot ni roha, songon i nang di ulaon sari-matua dohot saur-matua.

A. Mate Tilahaon
Molo mate dakdanak baoa, boru, songon i doli-doli, namarbaju, manang mate dung matua alai ndang dope hot ripe. Ndang pola mardalan adat-paradaton di son. Jala masuk horong natilahaon ma on didok.
Holan angka hata apul-apul do dipasahat di son, songon i sian hula-hula manang tulang ni namarsitaonon. Molo tung adong pe niida sian horong ni hula-hula manang tulang ni monding mambahen ulos saput, jala somal binege ulos parsirangan, ndang pola sala i. Alai holan songon i do i. Ndang pola alusan manang lehonon ni namarsitaonon i piso-piso tusi.
Molo masa si songon on, biasa muse ndang apala marborngin bangke i dibahen. Pintor sadari na i do i ditaruhon tu udean, dung sae acara huria. Namarlapatan ndang adong pola sipaimaon di parmate ni tilaha i. Nang pe songon i tergantung do i tahe tu keputusan ni hasu-huton dohot keluarga. Jadi molo tung masa pe na masa i, hatop ma tarapul ili-ilu dohot roha ni sude keluarga.

B. Mate Purpur
Mate purpur ma peristiwa na humansit di parmate ni jolma di ngolu ni halak Batak. Mate somardangka so marranting so marbulung. Na marlapatan ndang adong tubuna, anak dohot boru. Sampe do digoari di halak Batak molo mate si songon on didok “siranggapuri”.
Asa molo tung masa pe si songon i, holan angka hata togar-togar, hata apul-apul do sian angka tutur.
NB: Adat habatakon do mandok nahumansit mate pur-pur. Molo sian hakristenon, di hita naporsea di Jesus Kristus, dos do hamatean i, jala ingkon sude do mamolus i. Parhitean do hamatean laho mandapothon Tuhanta. Jala didok hata ni Tuhanta do muse, ditompa Debata jolma i asa marguna jala hasea di Tuhan i do.
Molo ama do najumolo monding, jala molo poso dope inanta i, olo do gabe mulak tu natorasna. Alai, boi do muse ina i dihappi haha/anggi na, asalma sian holong dohot dos ni roha nasida. Namarlapatan ndang pola mardalan be adat di si. Molo dung dibagasan adat nagok hian nasida di tingki nahot ripe, cukup ma dipasu-pasu sian huria nasida muse dohot dipatupa partangiangan keluarga.

C. Mate Punu
Molo mate punu didok ma i na so marindang anak baoa, holan boru do ianakhonna. Songon i do huroha pangalahona. Ai so adong na manorushon dohot na manguduti goarna. Hansit do si songon on molo sian adat-paradaton ni hita Batak. Molo najolo jala masa dope i di tingki on, ndang boi dibahen maralaman si songon on. Asa holan angka hata apul-apul do panghataion di si, lumobi sian angka horong ni hula-hula dohot horong ni tulang. Alai, taringot tu goar manang ulaon si songon on hombar ma i nian tu keputusan ni panghataion ni angka tutur dohot raja, lumobi sian hula-hula dohot tulang.

D. Mate Mangkar
Mate mangkar ima molo mate sada ama manang ina naung mardakdanak, alai ndang adong dope sian dakdanak i naung hot ripe, manang menet-menet dope ianakhonna (mangkar = tata, ndang masak dope). Molo ina do najumolo mate, didok ma i matompas tataring. Alai molo ama do najumolo, didok mai namatipul ulu. Mardalan do adat-paradaton di tingki sisongon on, i ma dinapasahathon ulos tujung dohot ulos saput.
Andorang so pinatorang taringot tu ulos saput dohot tujung di son, porlu botoonta adong do na masa, mate ama manang ina, hape ndang gok dope parsaripeon nasida di bagasan adat. Alana, di tingki nahot ripe nasida, mungkin mangalua, jadi holan ulaon na manuruk-nuruk dope ra dibahen tu hula-hulana. Alasan na asing, mungkin pardijabuna (inanta i) sian suku na asing. Godang do angka si songon on di tonga-tonga ni parsaoranta. Jala molo masa angka sitaonon na dokdok i di dongan si songon i, olo do tamba repot ulaon.
Songon i ma huroha pangalahona, molo adong angka nahurang sai jumolo ma i patureon, pahantuson asa boi mardalan angka ruhut-ruhut paradaton. Alana adong do pandohan na mandok, ndang manjalo adat nasomaradat.
Molo masa si songon on, mate ama manang ina, hape ndang gok adat dope nasida tu hula-hulana, sada hailaan do i nian. Alai ndang i be sitaringotan di son, jalan keluar manang solusi nama: I ma asa dielek-elek jala disomba hula-hulana, songon i tulang ni na mate i. Molo boi nian dijalo nasida ma napuran somba, asa marpangaju roha nasida di pamoruonna. Molo hira denggan do hubungan kekeluargaan jala adong komunikasi nasaleleng on di namarhula-marboru i, nang pe ndang gok adat dope, somalna nian dioloi hula-hula dohot tulang do somba ni pamoruonna i, asal ma sian elek-elek na somba marhula-hula.
Teknis di na pasahat Napuran Somba i, boi ma i dipasahat di jabu ni hula-hulana dohot tulangna i, manang di sada inganan naung diton-tuhon. Asa marhite i molo sian horong ni tulang pe napasahaton ulos saput ni namate i dohot sian hula-hula pasahat tujung ni ama manang ina namabalu i, mardalan ma i songon nasomal. Madekdek jarum tu napot-pot, ndang diida mata, diida roha do i.
Hombar tu si, molo didok mardalan do adat-paradaton di na mate ina manang ama songon on ma pardalan ni sibahenon tu si:
Ditontuhon ma tingki asa marpungu angka namardongan tubu rap dohot horong ni hula-hula dohot tulang ni namarsitaonon i. Ndang namarrapot dope goarna, alai mangido panuturion sian hula-hula dohot tulang, laos ditingki i ma dipangido asa rade ma nian roha nasida mambahen adat diparmonding ni ama manang ina naung jumolo i, ima: Saput ma sian tulang; ulos tujung sian hula-hula.
Jadi holan konsep manang pangidoan do dipasahat dongan tubu ni namarsitaonon i tu hula-hula dohot tulang nasida i. Holan on, olo do sipata adong piga-piga pandapot sian hula-hula manang tulang taringot tu si, suang songon i sian angka raja na ro tu ulaon i. Alai, aek godang ma tu aek laut, angka dos ni roha ma sibaen na saut.
Di peristiwa na mate si songon on, holan partangiangan manang didok ulaon mangido tangiang do dibahen, ndang adong na marbagi jambar di son. Molo tung dipatupa pe sipanganon di si didok ma i indahan sipaet-paet. Dung mulak sian udean dipatupa ma muse ulaon mambuka tujung, ima sian hula-hula ni namabalu i.
Gabe ma jala horas jala ganjang angka umurta sude, sahat saur matua tumpahon ni Tuhanta Pardenggan Basa i.
Hata di napasahathon ulos tujung:
“Di ho ito/lae (tergantung ise namanghabaluhon). Di tingki on dipaporsanhon Tuhanta do tu ho sitaonon na mansai dok-dok, mansai borat do sitaonon on songon udan nasohasaongan, songon alogo na so hapudian, mansai menek-menek dope angka berengki, hape so marama/ somarina be nasida. Alai ingot ma ndang holan ho na manaon na dokdok on dohot do hami hula-hulamu. Ido umbahen naro hami di tingki on mambahen tujungmu. Asa sada tanda manang simbol do on di na dohot do hami hula-hulamu man-dongani hamu di sitaonon on.”
Ditujunghon ma ulos i jala didok muse hatana:
“Jala ingot ma hata ni Tuhanta namandok, ‘Ahu do ama di angka namabalu dohot di angka dakdanak di angka na so marama’,” (molo ina do najumolo i) asa disesuaihon pandohan i.
Hata dinamambuha ulos tujung
Dung sae sian udean, mulak ma tu jabu. Diparade ma aek sitio-tio dohot boras sipir ni tondi di piring, songon i hian diparade indahan dohot dekke.
Didapothon hula-hulana ma namabalu i didok ma:
“Di ho ito/lae, Nunga hubaen tujungmu nangkin, nuaeng pe ungkaponhu ma, asa gok ulaon i.” Dibungka ma tompu ulos tujung i, laos dipainumhon ma aek sitio-tio i. “Dipamalum Tuhanta ma angka nahansit, habot ni roham.” Diparsuap ma muse na marsi-taonon i. “Tuhanta ma namangapusi ilu-ilu sian hamu, jala tiur ma parnidaan-mu laho parmudu-mudu angka berengkon, jala minar ma bohim managam angka si las ni roha, singkat ni nabernit i, sipasahaton ni Tuhanta di hamu.”
Diparsuap tolu hali. Dungi dijomput ma boras dibahen ma tu simanjujung ni nabalu i tolu hali, laos didok: “Pirma tondim bahenon ni Tuhanta, dilehon ma tu ho hahipason dohot gogo laho pature-ture berengki, asa songon hata ni natua-tua ma dohonon:
Tinapu bulung siarum, laho uram ni pora-pora,
Nahansit i tibu ma malum, jala tibu ma ro si las ni roha.
Disulangi ma muse dohot indahan dohot dekke, asa mulak gogo ma songon nasomal. Botima.
NB: Andorang so dibahen si buha tujung i dope boras tu simanjujung ni namabalu i, jumolo do dibahen tu simanju-jungna laos didok, “Pirma tondingku”, baru pe dijomput boras tu simanjujung ni namabalu i.
Mate Sari-matuaMate sari-matua ima molo mate sada ama manang ina nasosingkop dope sude angka ianakhonna marhot ripe, alai nunga marpahompu. Lapatanna, adong dope sisarihononna, ima angka dakdanakna nasohot ripe i. Jadi didok namate sari-matua ima molo nunga marpahompu sian anak manang sian boru. Alai di tingki on sipata asing do taida namasa di angka ulaon si songon on, jala marragam tahe rumang dohot versi ni ulaon paradaton di ulaon sari matua i, lumobi ma i di tano parserahan on. Asa toho do songon pandohan namandok:
Nunga mungkap angka taruntuk,
Nunga sega gadu-gadu
Nunga muba uhum naburuk,
Nunga ro be uhum nabaru.
Jadi sada hal na wajar do i nian, lumobi molo tahaithon tu adat-paradaton ni hita Batak nadinamis, lumobi ma i di hata namandok:
Aek godang tu aek laut, dos ni roha sibahen nasaut.
Adat, sada hasomalan naung tong-tong diulahon. Manang songon hata ni ompunta naparjolo i, ima:
Ompu raja di jolo, martungkothon siala gundi
Napinungka ni ompunta naparjolo siihuthonon ni naparpudi.
Asa hombar tu si, molo tung asing pe rumang dohot ruhut ni ulaon di nasarimatua nataulahon di tingki on, manghorhon nauli nadenggan ma i molo diulahon sian dos ni roha, asalma nian ndang mansegai tu ruhut-ruhut ni angka partuturon. Rupani sai pinangido do naeng sangap, hape ndang boi dope ala syarat tu si ndang cukup. Songon i do di ulaon sarimatua, di ruhut adat-paradaton naingkon marhite keputusan ni angka raja do i marhite-hite rapot, lumobi ma i sian raja ni hula-hula dohot angka tulang.
Hombar tusi adong do dua versi namasa, jala nunga taulahon on, di Jakarta sekitarna, ima:
Mate sari-matua alai dipasahat dope ulos tujung.
Mate sari-matua dibahen ulos sampe tua (dipangido tu hula-hulana asa dipasahat ulos sampe tua).
Songon naung taboto, somalna molo sipasahat ulos tujung ima hula-hula ni hasuhuton, songon i muse ulos sampe tua. Alai molo ulos saput ni namate i, somalna sian tulangna ma i.
Taringot si pasahat ulos tujung, ulos sampe tua dohot ulos saput pe adong dope versi na asing. Molo taida do angka namasa, lumobi ma i versi ni Toba dohot nahumaliangna tu versi ni Silindung dohot Humbang sekitarna, nang pe ulaon i di Jakarta on. Alai sudena i gabe uli jala denggan do molo sian dos ni roha. Asing dolok asing do duhutna, asing luat asing do ruhutna.
Molo tung antar ganjang pe binahen angka hatorangan dohot pandapot taringot ulaon sari-matua on, asa gabe lam antusanta do hira songon dia ma nacocok jala pas di rohanta molo masa sisongon on di tonga-tonga ni keluarga. Alana, asing nama situasi dohot kondisi najolo tu tingki on. Misalna, molo najolo sada keluarga olo do adong 10 halak manang lobi tahe ianakhonna, hape ia nuaeng olo nama holan sada, dua manang tolu. Asa hira maol do sahat tu nasari-matua, lumobi saur-matua, di najolo. Hape ia nuaeng on asing nama. Contoh muse, sada keluarga holan sada do anakhonna, ima baoa, jala nunga hot ripe, gok adat huhut nunga marpahompu sian anakna i. Masuk tu kelompok dia (sari-matua manang saur-matua) ma natua-tua i molo mate? Secara logika, masuk tu saur-matua ma ra namonding i. Hape molo didok saur-matua, ingkon singkop do marpahompu sian anak dohot sian boru, jala ndang adong be sisarihononna.
Songon dia ma ruhut ni paradaton tusi? Molo songon i do panga-lahona, maol-mura ma on alusan. Alai molo tung adong pe si songon i, boanon ma i tu panghataion parrapoton di partuat ni namon-ding i. Di si ma diputushon angka raja ni tutur (sian dalihan natolu) angka nahombar tu ruhut ni partuatna.
Mulak ma hita muse di ulaon sari-matua. Molo angka rumang ni ulaon dohot ruhutna, mardalan ma adat-paradaton di si, ima:
Patupahon parrapoton (martonggo raja)
Marpungu do angka namardongan tubu, boru, bere, songon i dongan sahuta mamba-hen sada konsep rencana partuat ni namonding i. Di ma dipasahat pangidoan tu hula-hula dohot tulang asa ditiroi jala ditolopi saluhut rencana i. Di si ma hula-hula dohot tulang mangalehon panuturion, pendapat di angka konsep pangidoan ni pamoruonna.
Angka naporlu sihataan, songon konsep sian hasuhuton ima:
Ulos saput dohot tujung manang sampe tua.
Tempat pemakaman (udean), waktu dohot naasing.
Boan manang galang, didok muse ola-parolaan.
Mompo (pamasukhon tu jabu-jabuna)
Parjambaron
Molo tung adong dope di namambuha tujung, dohot na asing.
Molo di napasahat, manariashon angka konsep pangidoan, somal-na sian haha/ anggi ni hasuhuton ma. Jala manang songon dia pe kepu-tusan ni parrapoton i, ingkon i do nagabe siulahonon di partuat ni namonding i, jala unang be nian manimbil sian i, asa arga hata ni angka raja ima nadiulahon di adat partuatna.
Jadi molo dipangido suhut hian do asa ulos sampe tua dipasahat tu ama/ina si jalo ulos i, hape nadisetujui hula-hula dohot raja ulos tujung do, ima diulahon. Asa dao ma sian hita angka namangharhari naung pinudun (nirahut).
Di ulaon sari-matua muse adong taida dipatupa sijagaron, songon simbol manang tanda do i paboa naung marpahompu sian anak manang boru. Ndang di sude luat mambahen si songon i. Songon i muse taringot pangarapoton, mangan pandungoi, ndang sude be mangulahon i. Jala di pambagian ni parjambaran pe, sai hombar ma i tu adat na masa di huta i. Alai asa denggan saluhutna, sai jolo dipangido ma nian angka panuturion sian angka horong ni hula-hula. Asa songon hata ni natua-tua na mandok: jolo diseat hata ma asa diseat raut parjambaron i.
Nauli ma sudena i molo sian angka dos ni roha. Gabe ma jala horas.

 Mate Saur-matua
Namate saur-matua ima molo mate sada natua-tua naung simpan (hot ripe jala gok adat) sude angka ianakhonna, jala marpahompu sian anak marpahompu sian boru. Hira so adong be lungun dohot tangis di son, nang pe nian hansit do namarsirang sian natua-tua na sadiri. Alana, sude ianakhonna nunga singkop gabe jala horas. Asa angka gondang dohot angka namanortor nama taida di son.
Alai adong dope didok mate saur-matua maulibuling. On nama natumimbo pandohan molo mate natua-tua. Didok mate saur-matua maulibulung, molo sude ianakhonna nunga simpan, marpahompu sian anak songon i sian boru, mamora jala marsangap, jala ndang adong anakhonna naung manjoloi natua-tua i (jumolo mate), singkop ma-ngolu dope sude. Molo di tingki on hira jarang nama niida mate saur-matua mauli bulung. Alai, molo mate saur-matua godang dope taida di masyarakat Batak.
Godang do taboto rumang dohot ruhut-ruhut ni paradaton di ulaon saur-matua, jala hira dos do i dohot ulaon saur-matua namauli bulung. Molo masa ulaon si songon on di bona pasogit, olo do sampe lima ari manang lobi tahe asa ditaruhon bangke tu udean (batu na pir). Sai ditortori, digondangi, mungkin sipata asing tahe musik dibahen angka pinomparna laho pasangaphon natua-tuana naung jumolo i. Songon i angka sipanganon tu angka tutur, diparade do arian dohot borngin. Alai molo namasa di hita di tano parserahan on ndang pola be songoni tabahen. Songon i muse do niida angka naung niulahon ni angka tutur. Asal ma unang mangurangi makna ni paradaton i, disesuaihon ma tu angka situasi, kondisi, tempat, waktu, materi dohot angka pertimbangan naasing dope. Molo tung pe adong namasa di tonga-tonga ni keluar-ganta, tabahen ma nian ulaon i praktis, hot di ruhut dalihan natolu.
Angka siulaon molo mate saur-matua ima:
Dibahen ma ulaon pangarapoton, sipata didok martonggo raja. Marpungu ma di si sian Dalihan Natolu. Marsipanganon do di son jala denggan manghatai angka raja. Ia di pangarapoton i hira napasahathon konsep di ulaon partuat ni namonding i do i, asa dituturi jala disauri angka tutur, lumobi sian horong ni hula-hula dohot tulang. Hira sarupa do tu ulaon sari-matua molo di angka pangarapoton.
Ditariashon haha/anggi ni hasuhuton ma angka konsep pangidoan nasida hombar tu napatuahon naung jumolo i. Sahat ma i tu namanjalo/pasangaphon angka hula-hula dohot tulang, songon i tu boan (galang) sipatupaon nasida dipartuat ni namonding (lombu manang horbo –gajah toba didok) ima panjuhuti, ulos saput, ulos holong, dohot angka na asing.
Molo ina do namate saur-matua, dihatai ma sahat tu ungkap hom-bung. Alana, ina do sitiop hombung i. Na somal taida, molo di ulaon saur-matua di tano parserahan on, lumobi di Jabotabek sekitarna, gabe dipadomu (dipasada) nama galang (panjuhuti) di ulaon mangarapot dohot napasidunghon ari-ari ni namate i. Hape molo di bona pasogit asing do i dibahen. Jadi olo do dua pinahan manang sada sigagat duhut dipatupa di si, asing ni angka pandungoi.
Molo taringot tu angka pambagian ni parjambaran juhut hot ma i mardalan sesuai tu adat nasomal dohot tu namasa di huta i (Samosir, Toba, Silindung, manang Humbang).
Di ulaon adat namate saur-matua jot-jot do muse tahe tabege angka pandohan ima sijagaron, mardondon tua, dondontua, mangarapot, ungkap hombung, manuan ompu-ompu. Sudena i angka nauli ma i tutu, molo dung sian angka dos ni roha di panghataion.
Namasa jala nasomal taida di ulaon adat namate saurmatua ima di na ro horong ni angka hula-hula laho pasahathon ulos holong tu sude ianakhon ni naung jumolo i, jala ingkon tangkas ma i muse dialusi hasuhuton di napasahathon piso-piso naganjang, ima berupa hepeng tu hula-hulana.
Molo taringot tu pambagian ni jambar di ulaon saur-matua, somalnana, marguru tu hasomalan di luatna do i, hombar ma i tu hata ni natua-tua namandok:
Asing dolok asing ma nang duhutna,
Asing luat asing di nang ruhutna,
Gabe ma jala horas. Asi ma roha ni Tuhanta, dilehon di hita hahipason dohot hagabeon, hamoraon, hasangapon, asa dapot ma nang di hita songon hata ni umpasa:
Andor halumpang ma togu-togu ni lombu,
Andor hatiti ma togu-togu ni horbo.
Gabe jala horas hita on sahat tu saur matua,
Sahat tu na marnini sahat tu na marnono.
Marnida pardalan ni Adat Batak siganup ari, di Las ni roha nang di Habot ni roha pe, gabe tar-onjar do roha patupa sada buku asa adong parsiajaran ni angka dongan naso apala tangkas dope umboto pardalan ni Adat i.
Mangihuthon pandok ni angka dongan, sada apala na masalah di angka dongan ima di na Mandok hata di ulaon Adat Batak i, hape na mandok hata i do ianggo apala impola ni ulaon i.
Siala ido umbahen bage taronjar roha laho patupa sada buku parsiajaran na margoar MARSIAJAR MANDOK HATA & MANGHOBASI ADAT BATAK.
Marhite buku on, diparsinta roha gabe boi ma boto-on ni angka dongan taringot tu ragam ni Hata Sidohonon tingki mangulahon adat Batak huhut Pangulahonna.
Dang apala patut dope nian dohonon on buku, ai holan patoranghon cara cara mandok hata do isi na dohot pardalan/panghobasion ni adat i, anggiat denggan pardalan ni ulaon adat ni angka dongan lumobi ma panghobasion na.
Ai tung mansai ringkot do Panghobasion, Pangaradeon na denggan di na laho mangulahon adat batak iba, mulai sian na mangarangrangi sahat tu na jumpang tingki na laho mangulahon.
Molo humurang panghobasion i disi do jotjot tubu Ungut ungut, sarita, dohot hata-hata na hurang tabo begeon ni pinggol sian dongan tubu, boru-bere dohot hula hula ro di dongan na asing. Hape yanggo di roha nian tung unang adong na marungut-ungut dohot sarita.
Tarpangke do dison hata ni situa tua na mandok, salah mandasor sega luhutan. Lapatanna, isara ni busuk busuhan di hauma, molo dang denggan dasor ni busuk busuhan i, olo do mapuntar busuk-busukan i.
Susunan isi ni buku pinatupa tudos tu pardalanan “Ngolu” ni Hajolma-on dibagasan adat batak ima Ulaon-ulaon adat Managam Haroan (Pasahat Ulos Mula Gabe), Maranggap, Tardidi, Malua sian pangkakungi (Sidi), Na Hot Ripe /Mar-ripe, sahat tu Ulaon Habot Ni Roha – Saur Matua dohot Adat Batak na asing kl. 24 macam.
Tangkas taboto, dang adong pangulaon ni adat batak na so adong panghurangi-na. Alai molo tung boi antong ni usahahon ma asa met met panghurangi na i asa las roha ni tutur dohot undangan na liat na lolo. Sian na ni ida na sai leleng on, tarsongon on ma ragam ni ulaon na gabe bonsir ni ungut ungut – sarita, dohot hata na binege:
Ø Na parjolo, ima parboa-boa-an tu haha anggi na sahasuhuton, boru dohot bere na hurang denggan.
Ø Na paduahon ima Gokhon / undangan tu angka tutur dohot dongan na patut si gokhonon-undangon hape dang sahat undangan tu nasida.
Ø Na patoluhon ima sipanganon dohot siinumon (konsumsi) di ulaon i na so mencukupi.
Ø Na paopathon ima jambar na patut sijaloon ni angka tutur na ni Gokhon mulai sian Jambar juhut/ Dekke, Ulos, Boras, Piso piso, Pasi tuak na tonggi, dohot angka na hombar tu si.
Sipata olo do ungut ungut i dang apala toho manang salah alamat, ai diparsinta nasida angka na so patut sijaloon na. Alai songon ipe i tong do ingkon denggan alusan molo jumpa adong sarita-ungut ungut.
Ido asa sahat nidok ni situa-tua na mandok “Manat mardongan tubu, Elek marboru, Somba marhulahula jala Dadap marsihal sihal”. Taringot di sihal sihal, di angka ari na marpudi on, adong deba dongan mandok na so masuk i do tu uhum ni adat batak dohot alasan ai Dalihan Na Tolu i, tolu do batu na.Lupa nasida, dang adong na sai dos manang tipak balga dohot bentuk ni batu na laho gabe dalihan /tataring-i jadi porlu adong panoloti na.
Jadi asa helleng manang dos dos parpeak ni batu i, ringkot do disi adong halang. Ido na nidok na sihal sihal ima padoshon manang pahothon parpeak ni batu i dungi denggan ma mangaloppa angka siloppaon na tabo.
Dungi ditingki na ingkon mangarerak do sude jolma i, marpungu dohot angka dongan na asing ima angka dongan naso adong hubungan ni partuturan tu nasida baik songon dongan sabutuha, boru manang hulahula pe.
Onpe diragam ni angka ulaon adat batak i, tung ta pareak ma angka na dumenggan, gok dame dohot las ni roha, anggiat mardalan dohot denggan ulaon i.
Ditoru on pinatupa do angka na ringkot sibotoon di ragam ni adat batak–i. Buku on harororan ni parbinotoan adat batak ala mansai marragam ragam do sifat ni adat i.
Boi ma ta pangke laho manamba na taboto, mangorui hahurangan, di na laho manangulahon adat-i hita.
Tu angka dongan na lobi boto, dohonon do Marsantabi iba molo tung adong na asing sian na taboto na tarsurat dibuku on. Mauliate ma mardongan tabe.
Pangantusion tu Ulaon Martonggo Raja – Marria Raja
Diposkan oleh 7morangkir | di 11:24 Rabu, 02 Februari 2011 | Label: Adat Batak
Molo didok martonggo raja manang marria raja, na marlapatan do i mangido pangurupion, panuturion di angka na mardongan tubu, boru, bere, dongan sahuta, molo marulaon pamulihon boru manang pangolihon anak.
Pinatorang ma jolo saotik taringot tu pangantusion martonggo raja dohot marria raja.
Molo di ulaon alap jual lapatanna ulaon di alaman ni parboru– pihak parboru ma na mambahen martonggo raja, di paranak marria raja.
Sebalikna, molo ulaon taruhon jual lapatanna ulaon di alaman pihak paranak di pamasa paranak ma ulaon martonggo raja, jala parboru mambaen marria raja.
Sian hatorangan na di ginjang i boi simpulhononta :
Martonggo Raja di Suhut Bolahan Amak (suhut par alaman)
Marria Raja di Suhut Naniambangan (suhut na naeng ro tu alaman ni parpestaan)
Note: Molo ro tu hita gonghon dohot jau-jou laho Martonggo Raja, sian gonghon /undangan i nunga botoon hita do bolahan amak. Hape sipata ni parrohahon ndang hita bolahan amak alai undangan Martonggo Raja (seharusnya Marria Raja). Sasintongna sian undangan i pe nunga pintor habotoan ise na bolahan amak, jadi tingki laho mambahen gonghon /undangan ingkon taparate atehon jala marsitiroan ma angka namarhaha maranggi (sapanganan).
Di ulaon Martonggo Raja manang Marria Raja di subut jala di buat suhut do roha ni angka tutur asa rade jala dohot nasida berpartisipasi di ulaon i hombar tu ruhut-ruhut ni paradaton, jala hira di tingki on ma dibagihon (di distribusihon) undangan tu angka tutur. Dipatupa hasuhuton di si sipanganon. Jala molo tung adong pe dipatupa di si tudu-tudu ni sipanganon hira jambar ni adopan (jambar bersama) do i. Di tingki on ma sude dihatai angka persiapan ulaon, Raja Parhata, dohot angka na porlu di ulaon i jala ise namangulahon (pembagian tugas).
Tar songon on ma partording ni ulaon i.
Dung hira pungu sude angka na ginokhon ni hasuhuton, misal Raja Pane, Raja Dori, Raja Boltok, Boru dohot Raja ni Dongan Sahuta, hundul ma marsiadopa hasuhuton dohot dongan tubu rap dohot dongan sahuta. Dung tipak parhundulna dihobasi ma laho marsipanganon.
Paidua ni Suhut:
Di hita namardongan tubu, suang songoni nang Raja ni Dongan Sahuta nami, dohot Raja ni Borunami, suman tu gonghon (undangan) naung hupasahat hami jala ala nunga dapot tingki, indok roha nami asa ta mulai ma ulaonta jadi boha dos ma rohanta asa jolo marsipanganon ma hita.
Dongan Tubu dohot Dongan Sahuta:
Nauli suhut nami.
Paidua ni Suhut:
Borunami asa boan hamu ma tu son tudu-tudu ni sipanganon. Dung i peakhon ma di tonga-tonga ni namarsiadopan.
Dihamu Raja naginokhon Raja ni Dongan Tubu, suang songoni Raja ni Dongan Sahuta, Raja ni Boru dohot Berenami, sian las ni roha nami di son hupatupa hami do sipanganon namarsaudara asa pamurnas ma on antong tu daging saudara ma tu bohi, sipaneang holi-holi jala sipasindak panaili. Las ma rohanta.
Dongan Tubu dohot Dongan Sahuta:
Mauliate ma di hamu suhut nami. (Laos di putarhonma di ingananna tudu-tudu ni sipanganon 3 hali jala di dok : Ala jambar na niadopan do on na rap manjalo do hita salauhutna ate ?. Dungi di olophon natorop. Dungi martangiangma sian hasuhuton, jala marsipanganon ma jala didok ma huhuasi ni sipananganon).
Paidua ni Suhut:
Sitiktik marsigompa, golang-golang pangarahutna,
Molo tung songon on pe natarpatupa hami, sai godang ma pinasuna.
Di olophon natorop
Catatan parbagi ni jambar surung-surung martonggo raja dohot ria raja (Sitorus Boltok suhut)
Asa denggan parbagi ni jambar i, unang pola sude na ro mamboan jambar, dumenggan ma dibagi marsuhu-suhu, asa toho parsahat ni jambar i. Tarsongon on ma parbagina:
Jambar tu Sitorus Pane : Parsanggulan(namarngingi) parsiamun
Jambar tu Sitorus Dori : Parsanggulan(namarngingi) parhambirang
Jambar tu Sitorus Boltok : Dibuat sian ihur-ihur
Jambar tu Parsadaan : Dibuat sian ihur-ihur
Jambar tu Raja Parhata : Satonga somba-somba
Jambar tu boru (suhut) : Osang parsiamun
Jambar tu boru parsadaan : Osang parhambirang
Jambar tu bere : Soit
Jambar tu Pariban : Soit
Tu ale-ale /Dongan sahuta : Soit
Tu Pangula ni Huria : Soit (tingki martumpol)
Jambar na tinggal di pasahat tu hasuhuton
(suang songoni ma molo Sitorus Pane manang Dori suhut)
Note: Mar piga-piga hali ni parrohahon parjambaran di ulaon martonggo raja dohot ria raja hurang diparateatehon, sahira na asalma di jal-jali jambar i jala di pamasuk tu plastik, tingki dung naeng mulak be pe baru di pambagi i jambar i.
Dung sidung namarsipanganon di uduti ma dohot na marsisisean.
Marsiaturan ma Raja Pane dohot Raja Dori laho marsisisean tu hasuhuton. Somalna Raja Dori do na gabe parsinabul alai jolo marsipasangapan dipangkataion ise nagabe raja panise di ulaon i.
Raja Panise:
“Di hamu Hasuhuton nami, nunga rap sagat hita marlompan na tabo, mangan indahan na las dohot minum aek sitio-tio jala nangkin sian las ni roha mu tangkas do di pasahat hamu jambar naniadopan ima tudu-tudu ni sipanganon. Asa songon ni dokni natua-tua Gonghon inna sipaimaon, Joujou siadopan. Hami pe antong dongan tubu mu suang songoni nang dongan sahutanta dohot borunta nunga ro mangadopi gonghon dohot joujou mu. Asa tangkas ma di paboa hasuhuton nami dia ma naneng si hataan jala aha ma nanaeng si ulahononta umbahen na di gonghon hamu hami, botima
Paidua ni Suhut:
Maulitae ma tutu di haradeon dohot harentaon ni rohamu mangadopi gonghon dohot joujou nami, asa songon hata ni situa-tua namandok:
Pusuk ni tobu na poso uram-uram ni situma
Sungkunon ma gogo tu na poso, ruhut adat tu natua-tua
Jala ingot do hami tong di hata na mandok
Molo tinallik huling-huling tarida ma holi-holi.
Molo anggina na gabe husuhuton, ba hahdoli ma na gabe panamboli.
Jadi nuaeng namangido panuturion dohot pangurupion ma hami sian hamu hahadoli nami Raja Pane, Raja Dori suang songoni nang Raja ni Dongan Sahuta dohot Boru/Bere ima di sangkapta nanaeng patupa ulaon ………(hasuhuton paboahon rumang ni siulaon, jala mangido pangurupion dohot panuturion, asa mardalan ulaon i sudena dohot denggan).
Dung diolophon situan natorop diuduti ma tu pembagian tugas. (Raja parhata sian hahadoli Raja Dori ma somalna ala Raja Boltok hasuhuton).
Di ulaon Tonggo Raja/ Ria Raja on ma sude di hatai angka persiapan ulaon, Raja Parhata, dohot angka na porlu di ulaon i jala ise namangulahon (pembagian tugas) termasuk :
– Ulaon Unjuk dialaman/gedung, na martugas dohot haporluon tusi.
– Godang ni undangan (kapasitas gedung dohot sipanganon na diparade — alai molo di huta Raja do manibang piga tenda sipasangon dohot amak sipabolahon, sadia godang boras si lompaon, martimbang sadia ma pinahan lobu manang sipiga kaleng ma sigagat duhut)
– Pendistribusian undangan
– Sibuha-buhai
– Amplop dohot isina siparadeon ni hasuhuton (ulakni tandok, ulak ni dekke, piso-piso, pinggan panganan manang ulos tinonun sadari)
– Ulaon di Gareja dohot na martugas (mandok hata hamauliateon)
– Si tiroan do hasuhuton tu na laho pasahat amplop upa tulang/tintin marangkup dohot pingganpanganan
– Si tiroan do hasuhuton di angka sijalo ulos (manang na apasahat ulos)
– Si tiroan do hasuhuton di angka hata tu laho pasahat ulos
– Ulaon Tingkir tangga & Paulak Une
– Si tiroan do hasuhuton di nalaho mangampu
Dung simpul sude di hata i jala di tiro i, di ujungi ma ulaon i dohot marhata sigabe-gabe di sauri haha doli Raja Pane ma, jala dung mangampu hasuhuton di pasimpul ma dohot tangiang. Suhut pasahat jambar juhut tu na ro.
« PANGANTUSION TARINGOT TU BOAN-BOAN7 TIPS KERJA SUKSES DARI AMSAL SALOMO »
Pangantusion tu ulaon

HULA-HULA RO MAMBOAN AEK NI UNTE (Mamoholi)
Dung jumpang di arina jala gok ma di bulanna mangintubu ma ina i, digoari muse do i HIPAS. Boasa didok hipas, ai so na dibagasan parsahiton nian inantai. Alai dirajumi roha ni nasida do borat pamatang ni angka ina na managam haroan. Olo do songon na patagam-tagam parmaraan. Molo laho mangintubu sada ina mamintor ro do angka donganna ina pajonokhon diri laho mangurupi olat ni na tarbahen sa, angka ama pe na tinggal di huta, tangi do nasida. Angka ina na mangurupi ina mangintubu digoari do nasida SIBASO (Bidan).
Molo baoa do na tinagam i (na ro i) na jolo digoari ma tubu si unsok jala digorahon angka ina ma HORAS tolu hali, molo borua digoari sorong sibutet digorahon ina ma GABE tolu hali. Molo ndang adong gora-gora sian angka ina, manang sibaso, sunghun-sunghun ni angka ama didok nasida; “songon dia”! Dialusi angka ina ma i baoa manang borua.
Boasa molo tu baoa didok tubu, jala molo tu borua didok sorang?
Naginoaran anak na tangkas tubu, jolma marroha na pantas, na mangaradoti angka siulaon na denggan, panaekkon sian parulaon ni amana, patimbohon pinungha ni ompuna, parparange sitiruon. Adong hata Batak mandok ndang dao tubis sian bonana molo dao disarut babi pangalaho na humurang do i. Di angka dakdanak boru, molo dung magodang pamatangna pamulion do i muse tuhuta ni halak, jala i do umbahen didok patogap parik ni halak. Ndang apala sarupa hata tubu dohot sorang. Boi do hata i sorangan, maisorang. Dipoda-poda i angka natorasna do boruna, unang gabe paminsangon dung marhamulian, sotung didok simatuana, boru na so hona ajar. Diajari do diruhut-ruhut ni ulaon naboru, martonun mangaletek dohot mambau dohot sude angka ulaon ni naboru. Boru na pinamuli i boi do i digoari sorang tu huta i, ndang tubu di huta i.   I ma sada tudosan sian hata pangidoan “sorangan anak nabisuk ma huta on”, lapatanna sian pangisi ni huta i gabe adong jolma nabisuk, ai nunga tubu hian ibana.
Dung tubu/sorang poso-poso i, dihobasi angka ina do pardahanan adong manghobasi lompan jala adong manghobasi na nidugu. Somalna juhut manuk dope dipatupa di parmanganon i, digoari do i mangan indahan hesek-hesek. Na nidugu somalna bangun-bangun do dibahen. I do mula ni umpama on: Bangun-bangun sinuan, bangun-bangun sinalong. Molo i nisuan i do salongon. Bangun-bangun na rara tabo paura-uraon, molo nidok hata sitongha pauba-ubaon.
Hata umpama on patuduhon na mansai manat do angka ompu na parjolo i mangkatai, ingkon jolo dipingkiri do manat aha hata na talup sidohonon unang gabe adong sipanungir-nungiran. Di tingki na mangan indahan hesek-hesek ndang  marsilua i, ai manangkas do i ulaon saripe/sahuta. Dung sidung nasida marsipanganon dipasahat do taha-taha ni manuk i songon jambar ni SIBASO.
Di nangkok ni mata ni ari dihobasi ama do mambahen ranting ni unte na marbulung jonok tu parpintuan ni jabu i, molo baoa do na tubu i disiamun ni parpintuan laho masuk tu bagas ma dibahen, molo boru do na sorang dihambirang ma jala ujung ni ranting ni untei dompak ginjang. Aha do raksana umbahen unte didok, jala dia sialana umbahen disangkothon jonok tu parpintuan ni jabu i? Unte do asom, alai ndang asom unte. Tudosan: unte mungkur (unte pangir) ndang didok asom pangir, asom jungga asom (unte bunga).
Molo didok halak Batak songon na mereng aek ni unte do iba marnida anak ni si Sampe an, ala denggan ni parangena. Songon na sai niasoman do roha, mamereng pangalahoni si BINGKAS ala roa ni pangalahona. Angka ompu na parjolo i, songon aek ni unte do roha nasida marnida poso-poso, jala poso-poso i mamorluhon aek ni unte (pangurupion).
Molo adong haroan di sada huta ro do angka tutur dohot sisolhot mamoholi mamboan siluana be adong na mamboan tuak, manuk, boras, bangun-bangun dohot na hombar tusi. Angka ama maranggap do nasida. Molo adong paragat di huta i, na ingkon do dilehon tuak na niagatanna i inumon ni na maisorang i. Ima patandahon uju i ringhot ni ugari di angka ompu na parjolo. Aut sura adong tutur na ro tu huta i (sorang poso-poso) umpamana mangalului horbona (pinahan) manang maningkir boni, marutang do tutur na ro i molo so adong dilehon siluana tu poso-poso i nang pe sopamotoan ni nasida hian na adong haroan di huta i.
Molo ndang marhepeng tutur na ro i ditadingkon tutur i ma barangna di poso-poso i tahuluk manang sengka-sengkana. Didok do tu poso-poso i; “hutadingkon ma jolo barangkon di ho uncok/butet hutobus pe muse disada tingki ai toho nuaeng ndang mameop sihumisik ahu”. Ro do muse di sada tingki na manjanjihon i manobus barangna i pasahathon siluana. Molo laho morot manang mardalani angka natua-tua manang natunggane uju i, ndang olo nasida mardalani luang, ingkon sai adong do dihadang-hadangan nasida sengka-sengkana manang hajutna atik adong utang na so tarjua. I do ringkot ni adat dohot ugari di nasida. Na masa sinuaeng on nunga hira na dao sian angka ruhut-ruhut dohot bangko-bangko parulaon ni ni ompunta. Masape sinuaeng on maranggap dohot mamoholi, gabe hira sipaula nama i.
Najolo, molo sorang poso-poso marumur 5 ari – 7 ari dilalo nasida do poso-poso i. Dibahen ma batu tolu manang lima, somalna batu parbue do dohonon. Ditutung ma batu i tu pansisuluan ni inanta i, dung margara-gara (mohop) disiram ma batu na hona tutung i, jala diabing ma poso-poso i di atas batu na hona tutung i, didok ma hatana:
Buaton lali, buat on tungko-tungko
Molo ndang dibuat ho saonari
Agia andigan sotung dibuat ho
Malum ma bontan dao ma sahit-sahit
Songon i ma dibahen nasida dihaliangkon ma poso-poso na niabinganna i pitu hali laos digoari do i manasak (asal hata TASAK). Pamingkiran ni nasida adong do huroha pangkorhon ni uap ni batu na tinutung i tuposo-poso i, ai molo adong jolma parlomos manang parbiar jala sai gale-gale pamatang na digoari do pardaging malas manang parlomos. Ndang adong be nuaeng piga halak na olo mamborngini na sorang i (tubu i) jala hira balanjo ni poso-poso nama dipupusi, jala nunga rangkak nuaeng on mangulahon songon i.
Dung marumur poso-poso i 7 (pitu) ari manang didok salpu robo-roboan dibahen nasida do ulaon na nigoaran mangkaroani. Dipatupa sipanganon, angka bangun-bangun sipanganon ni angka tutur, termasuk dongan sahuta. Alai ndang apala pinahan dipatupa disi, jala angka tutur na ro diboan do angka boan-boan hombar tu ruhut paradaton. Adong do namamboan boras, kado, hepeng, nang angka na asing dope.
Najolo dung sorang dakdanak dipasahat ompungna manang tulangna do ulos di tingki mangharoani/mamoholi manang martutu aek (zaman pra kristen maridi tu aek pansuran parhutaan ada ritual). Ulos Tapoltua do digoari angka ompu naparjolo, tapol-tapol ni anak nabisuk, tapol-tapol ni boru namarroha. Nuaeng on digoari ma Ulos Parompa.
Note: Ingat bait lagu “ULOS SAPUT” : di nasorang ho inong na uju i, pintor ro do da tulangmi.. hei. hei lao pasahthon ulos parompa mi nang aek ni unte i. hei. hei….
Mamoholi berasal dari kata pohol, tradisi di Toba, daerah berbukit yang sangat dingin. Untuk melindungi si orok dari terpaan dinginnya cuaca, ibunya yang baru melahirkan biasanya tidur atau berbaring di dekat api, di dapur maupun perapian khusus /temporer yang dibuatkan untuk itu. Saat si kecil kedinginan, si ibu mendekat tangannya ke api, lalu hangatnya ditularkan ke wajah atau badan di anak dengan menempelkan telapak tangan. Praktek ini berulang-ulang, saban pagi dan malam. Dan bila malam tiba biasanya para orang tua datang maranggap angka inanta marganti-ganti mangurus poso-poso i (inangna boi ma istirahat di papodom-podom), angka amanta manghata-hatai laos asa adong mandungoi angka inanta natarpodom.
Di Jakata di dokma on melek-melekan (biasa mar leng / mar bento ma ra ate ? he..he..he)
Na masa nuaeng on taida hombar tu na sorang anak buhabaju, i ma di naro hula-hula manang tulang ni dakdanak i pasahathon aek ni unte.
Aek ni unte (harafiah air asam) yaitu sejenis makanan sayuran bangun-bangun yang diberi asam dan disantan dengan campuran daging ayam untuk memulihkan raga ibu si anak dan menderaskan ASI.
Asa ummura antusanta binahen majolo songon simulasi (kondisi ideal/ seharusnya) contoh skenario di keluarga nami, misalna Tubu ma si Dimpos Hadameon (Anak ni anggiku si Lumumba/br Marpaung) ro hula-hula mambioan aek ni unte. Dang pala marboa-boa nasida jadi holan hami ma mangadopi Suhut Kel. S. Sitorus/br Sitanggang (Bapatua ni si Dimpos, ahu ma mangganti natua-tua i), Boru Suhut Kel. Manullang/br Sitorus, Kel. Tampubolon/br Sitorus, Dongan Tubu Hahadoli Morgan Sitorus Tumpak Sitorus dohot Anggidoli Robert Sitorus Dongan Sahuta JM Siahaan/br Panjaitan (A. Collyn).
Songon non ma par tording ni ulaon mo ro Hula-hula Mamboan Aek ni Unte
Nasomal Di Pangarantoan on (Jakarta) :
Biasana holan horong ni Simatua nama naro mamboan Aek ni Unte. Harana molo angka Tondong nasolhot nunga marroan nasida maningkir dakdanak nasorangi di Rumah Bersalin, ai ma rata-rata nuaengon tubu dakdanak di Rumah Bersalin.
Pardalan ni ulaon di namamboan AEK NI UNTE
Dung dibuhul tingkina, ro ma Hula-hula Marpaung (Simatua ni A. Dimpos) dohot hula-hula i haha anggi ni simatua ni A. Dimpos na adong di Jabotabek on.
Sahali ro ma nasida unang pola pigahali lola. Sude ma na ro i mamboan sipir ni tondi alai anggo apala Simatua ni A. Dimpos maboan Sipir ni tondi dohot dengke upa-upa di atasna siupahononna tu pahompuna natubui dohot bangun-bangun, godang sipanganon diboan nasida. Dijou A. Dimpos ma hami Hahana dohot ibotona songoni dohot Hahadoli Morgan Sitorus, Tumpak Sitorus dohot Anggidoli Robert Sitorus dohot Dongan Sahuta JM Siahaan/br Panjaitan (A. Collyn).
Dung pungu sude naro dohot na manjalo dipungka ma ulaoni songon on:
Dipasahat ma Upa-Upa ni si Dimpos ima Aekni Unte dohot Ihan nalobangon laos marsipanganon ma.
Note: Dang pola ingkon sipatupaon ni hasuhuton sipanganon namarsaudara, ai ala las ni roha ni hula-hula asa pintor ro nasida jala somalna nasida do na mamboan sipanganon. Alai molo tung di patupa hasuhuthon pe, dang sala i jala denggan mai sude asalma dibagasan las ni roha .
Dung sidung mangan dipungka ma panghataion.
Simatua (Parboru) :
Manghatai ma hita Bere
Bapa Tua ni Si Dimpos (A. Managam):
Nauli mai Tulang Rajanami, dok hamu ma.
Simatua (Parboru) :
Sadarion ro do hami hula-hulamuna marlas niroha manomu-nomu pahompunami nabaru tubu on. Mandok mauliate ma hita tu Amanta Debata Pardenggan Basai, ai tibu do antong dioloi tangiangta nunga mardangka be abara ni borunami, anggiborumui, ima naung tubu si Dimpos di nasida. Huboan hami do dison AEK NI UNTE sipadoras bagot ni si unsok-on dohot tangiang pangidoan tu Amanta Debata Parasiroha i, di pasupasuNa, hipas-hipas ma si unsok pahompunamion, imbur-imbur magodang unang panahit-nahiton.
Bapa Tua ni Si Dimpos (A. Managam):
Mauliate ma dihamu Tulang Raja Bolon songoni nang di Nantulang, mansai las situtu rohanami di haroromuna on mamboan aek ni unte dohot Dengke nalobangon, sai imbur-imbur magodang ma anaknami Si Dimpos on pempeng laho matua, dao ma napanahit-nahiton.
Dangka ni hariara pinangait-aithon
Tubu ma anak sorang ma boru sitongka panahit-nahiton,
Ia torop ma dangkana, torop ma nang rantingna
Ia gabe ma hula-hulana, gabe ma nang boruna,
Ia torop ma hahana, torop ma nang angina
Sai sahat ma Rajanami hata pasu-pasumunai diampu-ampu pahompumu.Botima hatanami
Simatua (Parboru) :
Ima tutu Bere, sahat ma nauli sahat ma nadenggan tarlobi di Hela dohot Borunami. (Laos huhut ma dipasahat muse Ulos Parompa tu si Dimpos huhut didok:
On ma Ulos Parompa di ho da pahompu, sai parompa mangiring tinodohon anak baoa, dohot boru ma on tujoloan on Pasu-pasuon ni Tuhanta Pardenggan Basai.
Horas jala hipas-hipas ma ho Inang pature-ture pahompunami on songoni ma nang dihamu amang hela Sitorus.
Songoni ma dihamu angka dongan, hatanghi hata tambaan.
Marudut-udut ma mandok hata pasu-pasu angka Hula-Hula naro, jala ndang holan A. Managam be mangalusi marsada-sada, dohot ma angka haha-anggina.
Ibaratna manghatai ma sian haha ni simatua, ba di pasahat A. Mangam ma tu hahadoli/anggidoli (Morgan/Tumapak/Robert) laho mangalusi setiap sahorong na mandok hata sigabe-gabe.
Parpudi mangampu ma Ama/Ina ni nasorangi. Dung i ditutup hula-hula ma marhite tangiang.
Catatan: – Adong laos pasahat parompa alai dung di Tano Pangarantoan jala dung gabe Halak Batak Kristen hita adong do napaimahon jolo tardidi ma dakdanaki asa dipasahat parompana. Tarsongoni ma ulaon di namanaruhon aek ni unte, alai anggo di Jakarta on ni ida ndang pola be dapot tarida angka ulaon sisongoni, nunga gabe ulaon marsaripe-saripe.

GOAR NI ANGKA JAMBAR JUHUT
Angka on ma goar ni jambar juhut:
Pinahan Lobu
1. Na marngingi (parsanggulan, ulu, kepala bagian atas, tempat otak);
2. Osang (kepala bagian bawah, silojaloja tingki marngalungalu);
3. Aliangaliang (rungkung -somalna diseati do on tingki mangan);
4. Sombasomba (rusuk depan dipotong melingkar tidak putus, unang maponggol);
5. Soit (buhubuhu sian pat);
6. Ihurihur.
Sigagat Duhut
1. Na marngingi;
2. Osang;
3. Tanggalan (aliangaliang molo pinahan lobu) ;
4. Panamboli/ungkapan;
5. Sombasomba, (rusuk galapang, i ma sombasomba na gok, rusuk na mardomu di jolo) ;
6. Buhubuhu (soit molo pinahan lobu) ;
7. Ihurihur;
8. Pohu (tanggotanggo, jagal) .
Mangapuli, Pasahat Hata Togar-togar manang Manise?
May 13, 2009 by Sampe Sitorus,SE (A. Hitado Managam)
Di sada punguan na ni dohotan ni panurat adong do piga-piga undangan na janggal ni parrohahon, tarsongon on:
1.Undangan Mangapuli, hape na monding i nunga Saur Matua.
2.Undangan Manise, hape namonding i di Tangerang on,jala parsidohot do punguan idi ulaon partuatni na monding i. Boi dohonon hampir 70 % ruas ni punguan i mandohoti ulaon I jala sahat do boa-boa tu sude ruas ni punguan.
Di son binahen hatorangan manang pangantusion tu Mangapuli, Pasahat Hata Togar-togar manang Manise asa anggiat lam tu tambana parbinotoanta jala asa unang masa di hita na hurang “tepat” boa-boa manang undangan.
Mangapuli (pasahat hata-apul-apul)
Molo ulaon habot ni roha (Tilahaon, Mabalu Mate Purpur, Mate Punu,Mate Mangkar)di sekitarta (JABOTABEK), biasana dung mulak sian udean, marpungu do muse hasuhuton, dongan sahuta dohot punguan parompuon(parmargaon) laho martangiang. Laos di si ma di tontuhon tingki, manang na andigan ro punguan-punguan laho mamboan indahan sipaet paet manang indahan soso-soso tu bagas ni na marsitaonon i. Somalna di boa-boa tu angka dongan di goari ma i ulaon mangapuli.(misal undangan ni punguan parsahutaon, parmargaon di surathon ma Ulaon Mangapuli).
Jadi uloan mangapuli tu na marhabot ni roha do, jala umumna angka hata sidohonon pe godangan do di enet sian Bibel /Alkitab (misal Heber 10:23-35, 1 Petrus 5:7, dsb)
Siboanon na somal ima: Indahan Paet-paet, Indahan Sosososo manang Indahan Hapithapit
Angka i do goar ni sipanganon na binoan ni tutur(sisolhot) tu namarsitaonon (tilahaon, mabalu -> dibawah level sarimatua)
Indahan Paet-paet, Indahan Sosososo somalna di hunti do mamboan on jala porlu do i patar di ida dongan sahuta (hombar jabu) dohot pamili najonok naung ro tutur mamboan sipanganon. Di hitaan di jou do dongan sahuta nang si solhot najonok rap mangan.
Indahan Hapithapit tar songon di tuntun do mamboan asa unang patar tu pamerang ni na torop jala ndang porlu jouon dongan sahuta (hombar jabu) dohot pamili najonok manganhon i.
Indahan Paet-paet hatoranganna: Manang beha pe tabo ni sipanganon i, ianggo di pandaian ni namarsitaonon i tung paet do daina, hinorhon ni sitaononna i. Songon i nang di tutur na mamboan sipanganon I, nang tu nasida mangontor do sitaonon i.
Indahan Sosososo hatoranganna:Sian goarna i nunga torang tujuanna i ma na manosoi na marsitaonon I asa olo ibana mangan songon na somal. Hinorhon ni dokdok ni sitaononna tung so adong do tarbungka roha dohot pandaian ni na marsitaonon i tu sipanganon. Ido alana umbahen na porlu ro tutur mamboan sipanganon asa anggiat olo mandai sipanganon i, asa tumibu suang gogona dohot hahipasonna.
Indahan Hapithapithatoranganna: tar hira dos do dohot indahan paet-paet, alai tingki mamboan dihapit tar songon di tuntun asa unang patar tu pamerang ni na torop alana ndang porlu jouon dongan sahuta (hombar jabu) dohot pamili najonok manganho i, sae do holan nasida na sabagas jala memang holan tu nasida do sipanganon i. (ndang pola godang na binoan ni tutur i).
Najolo dang masa sahali ro sude hula-hula manang dongan sabutuha manang angka boru mamboan sipanganon tu na marsitaonon, alai marsasaripe do marsoring-soring laho manosoi dohot manogar-nogari nasida. Nang angka dongan na asing pe godang do na ro, alai ndang pola sai mamboan sipanganon, sae ma lampet manang pisang.
Tujuana asa hira na so marpansohotan do angka pamili ro dibagasan na pitu borngin. (tiada hentinya bergantian keluarga menerima kedatangan pamili selama 7 hari-7 malam sehingga mereka tidak kesepian).
Ianggo di di tingki on nunga di parmodern ulaon i, sipata nunga sahali ro sude alani argani tingki dohot dao ni inganan.Songon na mago do nian “intisari / nilai yang terkandung” di pamingkirion ni angka ompunta sijolo-jolo tubu.
Mangalehon hata apul-apul
Molo holan saripe do na ro mamboan sipanganon i, ba disi sun (selesai) mangan dilehon ma hata apul-apul dohot hata sipaingot.
Molo rombongan punguan do na ro di atur Ketua(pengurus) ma angka si dok hata. Somalna molo rombongan do na ro sai di jou na marsitaonon i do 1 manang 2 halak haha anggina mandongani ibana mangadopi rombongan na ro i.
Dung sidung marsipanganon ndada pola adong namarsisean songon angka di ulaon adat na somal, alai pintor di pungka ma na mandok hata apul-apul tu na marsitaonon i.
Note: Molo Kristen do hita dohot na marsitaonon i, dumenggan ma acara i dibahen songon kebaktian. Tarsongon on ma acarana: marende, tangiang pambuhai, pasahat hata apul-apul dungi di pasimpul dohot renungan singkat, marende, mangampu, di ujungi dohot tangiang panutup.
Pasahat Hata Togar-togar
Pasahat Hata Togar-togar ima na tagoari “Ibadah Penghiburan” tu sada keluarga naung jumolo tinadingkon ni sada ama manang ina naung Sarimatua/ Saurmatua/ Maulibulung.
Jadi haroro ni angka namarholong ni roha ima laho manogar nogari keluarga na tinadingkon ni almarhum/almarhumah asa togar haporseaon nasida jala asa tongtong
”sada” jala mardos ni roha angka pinompar ni ama manang ina naung jumolo i asalam tu togu na holong di nasida.
Tarlumobi ondolhononton tu nasida ia anak si hahaan (sulung) inama na gabe Ama jala inanta na (istrinya) na gabe Ina di keluarga i. Artina anak si hahaan dohot inantana na ma na berperan/tanggung jawab sebagai Ama/Ina di angka na tinodohon na. Songon i nang di angka tinodohonna dohot angka boru (ibotona) asa tongtong hormat/respek jala jagaonna wibawa ni hahana/ibotona.
Manise
Di dok ulaon Manise ala ndang di sekitarta ulaon partuatni na monding i (acara adat dan pemakaman tidak disekitar kita sehingga kita tidak ikut serta di acara tersebut).
Jadi siseonta nasida beha do partording ni ulaon i termasuk ma i denggan do, lancar do sude ulaon i mardalan?
Contoh: Di punguan parsahutaon Dos Roha Medang Lestari, monding ma natoras baoa ni Lae A.H Pardede/br Simanjuntak di Bona Pasogit, mulak ma keluarga i jala denggan di paborhat punguan marhite tangiang.
Dung mulak nasida sian Bona Pasogit pintor di sungkun Pengurus ma nasida andigan rade tingki nasida manjalo haroro ni punguan parsahutaon. Rade ma roha nasida ari Sabtu 21 Maret 2009 Pkl. 19:00.
Pintor di bahen Sekretaris ma undangan tu sude ruas ni punguan asa mandohoti ulaon Manise tu Kel. A.H Pardede/br Simanjuntak. Dipatupa pengurus ma acara manise dohot angka na hombar tusi sesuai AD/ART ni punguan. Jadi intina di acara i ma sungkunon ni angka dongan sahuta beha do partording ni ulaon partuatni natua-tuai. Ido asa dilehon tingki tu kel A.H Pardede/br Simanjuntak laho paboahon jujur ngolu/ jujur barita (riwayat singkat) ni natua-tua i sahat tu partuatna. Jadi sian jujur ngolu/ jujur barita tangkas ma botoonta aha sipasahonta (hata apul-apul do manang hata toga-togar). Note: lihat penjelasan singkat di atas.
Di tingki pasahat hata togar-togar boi do (dang sala) bahenon angka hata/carita na mambahen martata/mengkel angka dongan tarlumobi hasuhuton.
Aha siboanon tu na pasahat hata togar-togar manang na manise ?
Somalna tong do mamboan sipanganon, alai piga-piga punguan sesuai AD/ARTna holan lampet dohot kopi/teh manis na ma di boan, sude ma i manghorhon tu nauli.
Tar hira dos do pardalan ni acara mangapuli dohot pasahat hata-togar-togar, holanmolo di manise adong umbegesa jujur ngolu/ jujur barita ni namonding i andorang so pasahathon hata togar-togar.
Molo rombongan punguan do na ro di atur Ketua(pengurus) ma angka si dok hata. Somalna molo rombongan do na ro sai di jou na marsitaonon i do 1 manang 2 halak haha anggina mandongani ibana mangadopi rombongan na ro i.
Dung sidung marsipanganon ndada pola adong namarsisean songon angka di ulaon adat na somal, alai pintor di pungka ma na mandok hata apul-apul tu na marsitaonon i.
Note: Molo Kristen do hita dohot na marsitaonon i, dumenggan ma acara i di bahen songon kebaktian. Tarsongon on ma acarana: marende, tangiang pambuhai, umbegesa jujur ngolu/barita ni namonding i, pasahat hata togar-togar dungi di pasimpul dohot renungan singkat, marende, mangampu, di ujungi dohot tangiang panutup.
Huhuasi paidua ni hasuhuton di ulaon habot ni roha(matemangkar)
Di ulaon habot ni roha andorang so manjaha Riwayat Hidup ni namonding sai jumolo do marhuhuasi paidua ni hasuhuton. Tarsongon on ma partordingna.
Dung di jahahon protokol partording ni ulaon (susunan acara) somalna pintor di uduti do dohot huhuasi dohot manjaha jujur ngolu sian paidua ni hasuhuton. Tarsongon on ma isarana (contoh) di ulaon Mate Mangkar:
Paidua ni hasuhuton
Loloan namarhabot ni roha, Amanta Raja dohot Inanta Soripada, Nahuparsangapi hami Hula-hulanami Raja…. sian ….. , Tulang nami Raja …… sian……, Bona Tulang nami Raja …… sian ……, Tulang Rorobot nami Raja ….. sian …… (dst sesuai daftar horong ni hula-hula na ro tu ulaon i), nang pe dibagasan habot ni roha, tama do hita mandok mauliate tu Amanta Debata Pardenggan Basa i, siala asi dohot holong ni rohana na tontong mangiring-iring hita tarlumobi ma di saluhut hamu namanghaholongi hami. Mauliate ma hupasahat hami diharoro hamuna di napatuduhon holong hamu jala pasahathon hata apul-apul hata togar-togar laho manungkol-nungkoli hami namarhabot ni roha tarlumobi mai bona ni hasuhuton nami.
Amang Raja, Inang Soripada, jongjong ahu dison marhuhuasi songon paidua ni hasuhuton, mauliate malambok pusu ma dohonon nami siala haroro muna. Tangkas do dipatuduhon hamu holong na sian Tuhanta i marhite pambahenanmuna, tarlumobi ma i di nasogot di parnangkok ni mataniari nunga dipasahat Tulangnami Rajai Raja….(sebutkan marganya) Ulos Saput ni amanami naung bostang tapaadoadopon, anggiat ma antong songon tangiang ni angka datulang manaputi nauli manaputi nadenggan ma i tarlumobi ma di hami natinandingkon ni amanami on. Udut tusi nunga dipasahat Hulahulanami Rajai Raja….(sebutkan marganya) Ulos Tujung tu simanjujung ni ina nami. Asa tangkas ma antong naung onding amanami sian tongatonga nami. Amang Raja, Inang Soripada saluhut hamu na huparsangapi hami namanghaholongi hami, tung mansai gomos do pangidoon nami tu hamu asa tongtong boan hamu hami ditangiangmuna tarlumobi ma i ina dohot ianakhonnami na tinadingkon ni ama nami on . Asa songon parbue tungkir naung pinasahat muna i antong, Pir ma pongki bahul-bahul pansalongan, pir ma tondinami margogo ma hami antong jala tongtong di ramoti Tuhan.
Udut tusi asa tung tangkas boanonmuna ditangiangmuna jahahononku ma jolo jujur ngolu ni ama na tapaadopadop on. (Manjaha Jujur Ngolu termasuk riwayat ni parsahiton rodi tu ujung ni ngolu ni namonding). Dung sidung manjaha jujur ngolu di uduti muse.
Songoni ma jujur ngolu ni amanami on, marhite on  tung gomos do mangido hami tu hamu saluhut namanghaholongi hami asa tongtong boan hamu hami di tangiangmuna tarlumobi ma i hasuhuton nami.
Songon i ma hata huhuasi laos dohot jujur ngoluni ni ama nami on na boi hupasahat hami. Mauliate malambok pusu ma dohonon nami tu saluhut hamu namanghaholongi hami, Botima.
Tarsongoni ma na pinarrohahon di piga-piga ulaon habot niroha. Asa lam tu hantusna hita angka na umposo boi ma ditambai angka dongan.
Molo mate punu didok ma i na so marindang anak baoa, holan boru do ianakhonna. Songon i do huroha pangalahona. Ai so adong na manorushon dohot na manguduti goarna. Hansit do si songon on molo sian adat-paradaton ni hita Batak. Molo najolo jala masa dope i di tingki on, ndang boi dope dibahen maralaman si songon on. Asa holan angka hata apul-apul do panghataion di si, lumobi sian angka horong ni hula-hula dohot horong ni tulang. Alai, taringot tu goar manang ulaon si songon on hombar ma i nian tu keputusan ni panghataion ni angka tutur dohot raja, lumobi sian hula-hula dohot tulang.
Tar dos do ulaon di na Mate Purpur dohot na Mate Punu
Mardalan do dison ulaon napasahat Ulos Saput dohot Ulos Tujung.
Molo monding Ina, Simatua ni namabalui ma pasahat Ulos Tujung tu Helana jala Tulang ni Ina na monding i do na pasahat Ulos Saputna.
Di pasidung ma namangungkap Tujung dung mulak sian udean.
Molo monding Ama dipasahat hula-hula ni namondingi (parboru) ma Ulos Tujung tu Ina namabalui (tu boruna), jala Tulang ni Ama na monding i do na pasahat Ulos Saputna.
Aha latar belakang dohot philosofina ?
1. Unduk marmeme Anak unduk do marmeme Boru: ido pandohan ni Ompunta sijolojolo tubu, jala songoni do nang di parsorang ni dakdanak di Pamoruon, dakdanak baoa manang dakdanak Boru-boru migor do ro Hula-Hulana (Tulangna) mamboan Aek ni Unte dohot pasahat Ulos tu dakdanak nabaru sorangi jala didok ma Ulos Parompa.
2. Mangoli Anak Baoa manang Muli Borui ba Tulangna do napasahat Ulos, jala didok ma nuaeng goar ni Ulosi Ulos Holong.
3. Monding pe Bere Baoa manang Bere Boru-Boru Tulangna ma napasahat Ulos Saput. Ima Ulos parpudi tu Berena namondingi.
4. Secara umum holan 3 hali do sasahalak manjalo ulos sian Tulangna, ima :Ulos Parompa, Ulos Marhasohotan(marbagas), Ulos Saput. Terkecuali molo ama adong kemungkinan 4 hali, ima 1 nai Ulos Mamongoti Bagas hatiha Mangompoi Jabu.(Boasa di dok kemungkinan1 hali nai ? Ala dang sude halak boi manang patuhaon olaon Mangompoi Jabu).
Contoh Skenario:
Sada Ama monding nunga adong boruna alai dan adong dope anakna(baoa), jala Tulang na dimaksud di son ima Tulangni na monding, Hula-hula tangkas Parboru dope, jala mangolu dope paranak(tilahaon matua).
Tarsongon on ma si ulahononhon:
a. Tujung do pe sipasahotan tu na mabalu i, jala ndang adong dope ianggo
“Boan Na” di goari ma on “Mardalan Na Bolon”.
b. Molo ama do na monding i, “Tulang na ma mambahen saputna”, somalna tu na mate purpur ima “Ulos Sibolang” boi do nang “Ulos Sirara”.
c. Hula-hulana ma mambahen tujung ni boru na, na ma balu i ima “Ulos Sibolang”.
d. Patupaon do songon ulaon “Marhata Raja”, jala laos di si ma pabotohon ni Paidua ni Suhut songon riwayat singkat (Barita Jujur Ngolu) dohot parsorion ni na monding i di tingki ni ngolu na.
e. Di ulaon na “Marhata Raja”, ndang pola patupaon ni hasuhuton sipanganon.
f. Ndang sijalo on do pe na margoarhon “Ulos Holong” sian Hula-hula dohot sian Tulang ianggo apala di tingki manang di ulaon na songon i.
g. Di tingki partutano na i, ianggo sian ruhut ni paradaton ndang adong do pe sipatupaon ni hasuhuton jala dan adong ulaon maralaman.
h. Tangkas do jalo on ta haroro ni hula-hula dohot tulang, hombar tu tingki naung di tontuhon di tingki na “Marhata Raja” i.
i. Dung mulak sian udean, udutan ma ulaon di na ro raja ni hula-hula “Mangungkap Tujung” ni na mabalu i. Sipatupaon ni Hula-hula di tingki na mangungkap tujung ni na mabalu i ima : dengke sitio-tio, indahan masak, mual (aek) na tio dohot parbue na pir.
j. Di tingki na mangungkap tujung i raja ni hula-hula, molo tung dipatupa hasuhuton pe sipanganon na marsintuhu boi do i alai ndang adong marbagi jambar.
Asa ummura antusanta tar songonon ma partording ni ulaon i.
1. Manjalo haroro ni Tulang pasahat Ulos Saput (somalna jam 10.00 wib)
Laos di acara i ma nasida mar acara penghiburan (pasahat hata apul-apul)
MANOGOTNA DI NA MANJALO HARORO NI TULANG (Ulos Saput)
Mangarade Paranak dohot manang piga nasida na marhaha-maranggi dibagas manjalo dohot mangampu ulaon na pinatupa ni Tulang dohot Hula-Hula.
Mangarade ma Boru laho manjalo Boras si Pir ni Tondi nabinoan ni Hula-Hula:
Paidua ni Suhut:
Di hamu saluhutna Tulangnami, dohot sude hamu Hula-Hulanami, ala naung sahat ma tingkina Rajanami, pungkaonta ma ulaon namanjalo hula-hula di ulaon parmonding ni Ama na ta haholongi on.
Di hamu Tulangnami, (Raja i ..……..) nunga rade hami Rajanami manjalo haroromuna laho pasahathon ULOS SAPUT tu Ama namonding on.
(Note: molo Ina namonding, Tulang Rorobot/Tulang ni ina na monding i ma dijou pasahat Ulos Saput).
Jongjong ma Tulang sipasahat Ulos Saput dohot rombonganna di sabola siamun ni namondingi (tong do mamereng partonding/parpeakni bangke ni namate i /kondisi rumah), jala andorang so dipasahat Ulos Saput, Marende, Martangiang, didok ma hatana:
Hata ni Tulang ni namonding Pasahat ULOS SAPUT (somalna “Ulos Sirara”):
Di hamu Ito dohot Lae… (Natoras ni namonding) songoni nang di borunghu Nai…… (namabalu), pahompuku si…… dohot di hamu berenami na marhaha maranggi, suang songoni di sude hamu namardongan tubu, na dohot do hami Tulangmuna, Nantulangmuna dohot Ompungmuna, sude hami na pungu on marhabot ni roha diparmonding ni Bere nami ima Ama na ta haholongi on.
Najolo diparsorang ni Berenami on, hupasahat hami Tulangna do Ulos Parompa ima songon lampin ni Berenami on. Nuaeng nunga monding ibana, ro ma hami Tulangna pasahat Ulos Saputna.Asa dohononnami ma tu hamu Inang borunghu (namabalu)Nai ..……, pahompuku si……….. dohot tu sude hamu Berenami (haha-anggi dohot iboto ni namonding): Hupasahat hami ma Ulos Saput on tu Berenami naung monding on, dohot pangidoan di tangiangnami tu Amanta Debata Parasi Roha i, asa manaputi Parhorason, Panggabean sian pasu-pasu ni Tuhanta di hamu sude na tinadingkon ni Berenami on.
Borhat ma ho berengku mandapothon Tuhan Jesus Kristus di surgo hasonangan i. (Laos diampehon ma Ulos Saputi tu na mondingi)
Paidua ni Suhut:
Rajanami, mauliate ma di hamu, nunga tangkas di pasahat hamu ulos saput ni beremu ima Ama na hu haholongi hami naung bostang di jolonta on, sahali nari dohonon nami maulitae godang ma di hamu Tulangnami.
Note: dang pala si alusan ni paranak /pasahathon piso-piso tu Tulang dohot Hula-hula alana na mate punu do on, jala Tulang dohot Hula-hula pe ingkon mangantusi do di si. Si tongka ni na unang, sotung adong sarita sian Tulang dohot Hula-hula molo so di pasahat suhut piso-piso (alus ni ulos nasida).
2. Manjalo haroro ni Hula-hula pasahat Ulos Tujung (dung sahat Ulos Saput)
Paidua ni Suhut:
Mauliatema. Di hamu nahuparsangapi hami Hula-Hulanami (Raja ……….……) nunga mangarade hami Rajanami manjalo haroromuna laho pasahathon Ulos Tujung.
Jongjong ma Hula-Hula sipasahat Ulos Tujung dohot rombonganna di sabola siamun ni namondingi (tong do mamereng partonding/parpeakni bangke ni namate i /kondisi rumah), jala sipasahat Ulos Tujung di jolo ni namabalu i.
Andorang so dipasahat Ulos Tujung, Marende, Martangiang, didok ma hatana:
Hata ni Hula-hula (Parboru) Pasahat ULOS TUJUNG (somalna “Ulos Sibolang”):
Di ho Inang, Borunghu: . Di tingki on dipaporsanhon Tuhanta do tu ho sitaonon na mansai dok-dok, mansai borat do sitaonon on songon udan nasohasaongan, songon alogo na so hapudian. Dison ro do hami Hula-Hulamu mandapothon hamu, paboa na rap do hita marsitaonon di parmonding ni Helanami on. Ala naung parjolo monding Helanami on, di son ro hami laho pasahat ULOS TUJUNG tu hamu na paboahon naung marsirang hamu di hangoluan on dohot Helanami naung monding on. Huampehon hami ma Ulos Tujung on tu simanjujungmu, napaboahon naung mabalu hamu, tanda naung holip sian parnidaanmuna Helanami/Laenami naung monding on, jala marhite nahuampehon hami Tujung on tu hamu didongani tangiangnami tu Amanta Debata Parasi Roha i, asa tanganNa nasumurungi ma mangondingi hamu sian sude arsak ni roha on, ditamparhon sian rohamu roha namandele, jala sai ditogu-togu Tuhanta ma hamu laho mandalani ngolumuna tu angka ari nanaeng ro.
(Mangampehon Ulos Tujung: sian siamun ni namabalui, tu simanjujungna torus tu hambirang, jala ingkon satonga pardompahan ni namabalui ditutup tujungi)
Andorang so ditutup hula-hula dohot tangiang panutup, pintor alusan ni Paidua ni Suhut do mandok mauliate, songon on ma hatana:
Mauliate malambok pusu ma Rajanami di holong ni rohamuna i di hami pamoruonmuna on, lumobi ma di naung pinasahatmuna Ulos Tujung tu Inanami namabalu on.
Sai anggiat ma songon pangidoanmuna i, sai asi ma Roha ni Tuhanta, dao ma pandelean sian Ina naung mabalu on, sai tumibu ma tarapul rohana siala ni angka tangiangmuna hula-hulanami.
Rajanami, songon naung hutariashon hami di “Marhata Raja” nabodari, di namulak sian udean annon rap ma hita mulak tu bagasnami on laho pasidunghon ulaonta ima: Ungkap Tujung jala laos di ulaon i ma Rajanami mangido tangiang hami sian hamu hula-hula nami jala apuli hamu hami tarlumobi Ina naung mabalu on, Sahali nari dohononnami ma mauliate godang ma di hamu saluhutna hula-hulanami dohot sude uduranmuna Rajanami.
Dung i ditutup Hula-hula ma dohot tangiang.
3. Manjalo haroro ni Bona Tulang, laos disi ma nasida pasahat hata apul-apul.
4. Manjalo haroro ni Tulang Rorobot, laos disi ma nasida pasahat hata apul-pul.
5. Dongan Sahuta pasahat hata apul-apul (termasuk ma dison Punguan Parsahutaon)
6. Dongan Tubu (dohot boru,bere) termasuk ma dison Punguan Parmargaon dohot Parompuon pasahat hata apul-apul
7. Mangampu Hasuhuton
8. Di pasahat ma tu Huria
9. Borhat ma tu udean (pemakaman)
10. Ulaon Ungkap Tujung (dung mulak sian udean)
Somalna dung mulak sian udean dibahen do partangiangan. Andorang so mangan na torop, jolo di ungkap suhut parboru ma tujung ni boruna.
Hata sidohonon tingki mangungkap tujung on ma:
Di ho ito. Adat napinungka ni Opmunta siolo-jolo tubu, dung ni ampehon tujung ni namabalu, ingkon ungkapon do muse asa gok ulaon adat i.
Nuaeng pe ro do ahu mangungkap tujung mon. Dung i diungkap ma tujung i, jala di jomput ma boras 3 hali tu simanjujung ni namabalu i jala didok ma: sai pir ma tondim olat ni on tu joloanon. Udut tusi di taburhon ma boras liat-liat, liat gabe liat horas. Salpu i di painumhon ma aek sian galas, jala didok ma: ingot ma ito hata ni Tuhanta na mandok; Ahu do namambugangi, alai laos ahu do na pamalumhon. On pe sai di pamalum Tuhanta ma na hansit jala na bernit na ampe tu borunghu, sai tiur ma pardalananmu tu joloan on bahenon ni Tuhanta Parasi Roha i. Di usaphon ma saotik tu simalolong ni na mabalu i jala didok ma; Tuhanta ma namangapus ilu sian simalolongmon. Dipadao ma angka na holom, sai tiur ma pemerenganmu tu joloan on. Dung i disuhaphon ma muse tu bohi ni namabalu i (disuhapi) jala didokma: sai minar ma bohim, jala sai ro ma las ni roham tu joloan on. Salpu i dilehon ma mangan na mabalu i, ima dengke na pinatupa ni hula-hula.
Dung i marsipanganon ma. Ndang adong marbagi jambar di ulaon on.
Dung sidung marsipanganon di uduti ma muse dohot panghataion ganup ma mandok hata apul-apul na be, parpudi ma Hula-hula hasuhuton (hula-hula tangkas).
Dang adong be sihatahonon ni Hula-hula taringot boru nasida na mabalu i, alana adong do tading-tading ni amanta na jumolo monding i jala hot do ina i di hutana
Ina na mabalu tersebut tidak di mungkinkan untuk kembali ke rumah orang tuanya.
Dia tetap bagian dari keluarga besar suaminya karena dia punya anak dan dia berkewajiban untuk membesarkannya.

1 komentar:

Formulir Kontak

Nama

Email *

Pesan *